Noworodek w ambulatorium
Jak ocenić dojrzałość dziecka po urodzeniu? Przegląd znanych metod oceny
lek. Ewa Banaś
lek. Alicja Krogulec
prof. dr hab. n. med. Agnieszka Kordek
- Przeznaczenie metod oceny dojrzałości noworodka
- Cechy morfologiczne i neurologiczne brane pod uwagę przy ocenie rozwoju noworodka
- Przegląd zarówno obecnie stosowanych, jak i historycznych metod oceny dzieci po urodzeniu
Określenie dojrzałości noworodka pozwala na zapewnienie mu optymalnej opieki od pierwszych dni życia. Najczęściej wiek płodowy szacowany jest zgodnie z regułą Naegelego na podstawie daty pierwszego dnia ostatniej miesiączki, a następnie weryfikowany badaniem ultrasonograficznym w I trymestrze ciąży. Ocena prenatalna wieku ciążowego może opierać się także na początku odczuwania ruchów płodu oraz wysokości dna macicy, są to jednak metody obarczone dużym ryzykiem błędu. Gdy powyższe sposoby określenia wieku płodowego okazują się niewystarczające (np. w przypadku pacjentek z nieregularnymi cyklami miesiączkowymi, ciąży bez opieki położniczej, stosowania antykoncepcji hormonalnej), należy przeprowadzić ocenę noworodka po urodzeniu, stosując skale dojrzałości przedstawione w niniejszym opracowaniu.
Przegląd metod oceny dojrzałości i rozwoju noworodków
Przez długi czas urodzeniowa masa ciała noworodka stanowiła jedno z podstawowych kryteriów oceny jego dojrzałości. Jako granicę przyjęto wartość 2500 g (Ylppö, 1919). Wszystkie noworodki ważące ponad 2500 g uznawano za dojrzałe i gotowe do życia pozamacicznego, określano je jako donoszone, podczas gdy dzieci o wadze poniżej 2500 g określano jako urodzone przedwcześnie. Dziś wiemy, że urodzeniowa masa ciała nie może stanowić jedynej obiektywnej metody oceny dojrzałości noworodka. Poszczególne wymiary ciała (masa, długość, obwód głowy) umieszczone na siatkach centylowych pozwalają na zaliczenie dziecka, jeśli znany jest wiek płodowy, do jednej z trzech grup:
- noworodki eutroficzne – odpowiedniej wielkości w stosunku do wieku płodowego (AGA – appropriate for gestational age); masa ciała między 10 a 90 centylem
- noworodki hipotroficzne – za małe w stosunku do wieku płodowego (SGA – small for gestational age); masa ciała <10 centyla
- noworodki hipertroficzne – za duże w stosunku do wieku płodowego (LGA – large for gestational age); masa ciała >90 centyla.
Jedne z pierwszych siatek centylowych zaprojektowała Lubchenco, która uwzględniła w nich także śmiertelność noworodków (ryc. 1). Aktualnie neonatolodzy posługują się siatkami opracowanymi przez Fenton (ryc. 2, 3).
W badaniu przedmiotowym do oceny dojrzałości noworodka wykorzystujemy kryteria morfologiczne opisane po raz pierwszy przez Farr i wsp. w 1966 roku, obejmujące 11 cech zewnętrznych, takich jak: obrzęk, grubość i wygląd skóry, kolor skóry i jej prze...
