Anafilaksja jest ciężką, nagłą, uogólnioną reakcją nadwrażliwości na powtórny kontakt z czynnikiem, który uprzednio był dobrze tolerowany. Objawy mogą mieć różne nasilenie: od łagodnego do ciężkiego. Należy podkreślić, że nawet łagodne objawy mogą ulec progresji w czasie, dlatego anafilaksję należy zawsze traktować jako potencjalny stan zagrożenia życia. Główną przyczyną reakcji anafilaktycznych u dzieci są pokarmy. Do typowych objawów zalicza się zmiany skórne oraz symptomy ze strony układu oddechowego, układu krążenia i przewodu pokarmowego. Zgony w przebiegu anafilaksji w populacji pediatrycznej są rzadkie. Dochodzi do nich wskutek niewydolności oddechowej. Pomijając reakcje indukowane jadem owadów błonkoskrzydłych lub lekami, wstrząs anafilaktyczny z hipotensją występuje rzadko. Kluczowym zagadnieniem dotyczącym anafilaksji jest konieczność szybkiego rozpoznania, co umożliwia zastosowanie odpowiedniego leczenia. Rozpoznanie anafilaksji może nastręczać trudności, zwłaszcza u pacjentów bez zmian skórnych oraz w grupie najmłodszych dzieci, a to z kolei opóźnia włączenie terapii. Sukces leczenia anafilaksji wiąże się z szybkim podaniem adrenaliny.

Patomechanizm

Mechanizmy leżące u podstaw anafilaksji mogą być różne¹. Najczęściej anafilaksja powstaje w mechanizmie IgE-zależnym, który wynika z interakcji alergenu z alergenowo swoistym przeciwciałem IgE związanym z receptorem o wysokim powinowactwie do IgE (FcεRI), obecnym na mastocytach i bazofilach, co prowadzi do degranulacji i uwolnienia licznych mediatorów zapalnych, z histaminą na pierwszym miejscu². Przykładem anafilaksji powstającej w mechanizmie IgE-zależnym jest reakcja indukowana pokarmem lub jadem owadów błonkoskrzydłych. Rzadziej anafilaksja ma charakter IgE-niezależny, np. po podaniu preparatów krwiopochodnych lub radiologicznych środków kontrastowych^3,4. Anafilaksja może mieć także podłoże niealergiczne, kiedy w reakcji biorą udział takie mechanizmy, jak: aktywacja układu dopełniacza, czynników układu krzepnięcia i fibrynolizy czy bezpośrednia aktywacja komórek efektorowych przez czynniki fizyczne lub chemiczne. Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne zarówno w anafilaksji alergicznej, jak i anafilaksji niealergicznej jest identyczne.

Przyczyny

Najczęstszą przyczyną anafilaksji w populacji pediatrycznej są alergeny pokarmowe, natomiast u osób dorosłych – leki i jady owadów błonkoskrzydłych. Choć wiadomo, że każdy alergen pokarmowy spośród 200 poznanych może wywołać reakcję anafilaktyczną...