lek. Ewa Barczyk-Antecka

lek. Marta Niewiem

lek. Jacek Micuła

Neisseria meningitidis (dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych) to bakteria odpowiedzialna za wywoływanie inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM), która obejmuje sepsę oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR). Jedynym źródłem zakażenia jest człowiek, w tym bezobjawowy nosiciel. Zakażenie jest szczególnie groźne dla najmłodszych pacjentów (<1 roku życia), w tej grupie wiekowej notuje się też największą śmiertelność¹. Niezwykle istotne pozostaje jak najwcześniejsze ustalenie rozpoznania i rozpoczęcie antybiotykoterapii.

Opis przypadku

Siedmiomiesięczny chłopiec z pierwszej ciąży powikłanej cukrzycą ciążową, urodzony w 38 tygodniu ciąży, z masą ciała 3660 g, oceniony na 9 punktów w skali Apgar, został skierowany na oddział pediatryczny z powodu utrzymującej się od kilku godzin gorączki do 40°C z mierną reakcją na podawane leki przeciwgorączkowe oraz wysypki wybroczynowej na kończynach dolnych. Dodatkowo od kilku dni występował u niego katar. Dziecko było szczepione zgodnie z programem szczepień ochronnych (tylko szczepienia obowiązkowe).

Rycina 1. Plamicza osutka w przebiegu inwazyjnej choroby meningokokowej na skórze kończyn dolnych

Rycina 2. Plamicza osutka w przebiegu inwazyjnej choroby meningokokowej na skórze pleców

 W chwili przyjęcia na oddział pediatryczny chłopiec był w stanie ogólnym dość dobrym, wydolny krążeniowo i oddechowo, parametry życiowe pozostawały w normie. W badaniu przedmiotowym stwierdzono śluzówki o zmniejszonej wilgotności, na skórze tułowia oraz kończyn dolnych nieblednące pod wpływem ucisku, brunatnoczerwone wybroczyny wielkości od kilku do kilkunastu milimetrów (ryc. 1, 2). W badaniu neurologicznym nie wykryto istotnych odchyleń od normy.

Tabela 1. Wyniki badań laboratoryjnych pacjenta w trakcie pobytu w szpitalu

Bezpośrednio po przyjęciu na oddział pacjent został podłączony do monitora, pobrano wymaz antygenowy w kierunku zakażenia SARS-CoV-2 (wynik ujemny) oraz krew i mocz w celu wykonania badań bakteriologicznych. Podejrzewając ogólnoustrojową infekcję, podano dożylnie ceftriakson, wankomycynę oraz rozpoczęto nawadnianie dożylne. W wynikach badań laboratoryjnych odnotowano istotnie podwyższone wskaźniki zapalne, wydłużony czas krzepnięcia oraz zwiększone stężenie fibrynogenu i dimerów D (tab. 1).

Ze względu na obserwowane zaburzenia krzepnięcia krwi odstąpiono od wykonania punkcji lędźwiowej.

W pierwszej dobie hospitalizacji stan dziecka uległ pogorszeniu. Niemowlę było apatyczne i podsypiające, parametry życiowe nadal pozostawały w normie, obserwowano natomiast nasilenie wysypki krwotocznej. W kontrolnych badaniach laboratoryjnych wykonanych po 8 godz. od przyjęcia pacjenta do szpitala stwierdzono dalsze wydłużenie czasu protrombinowego oraz wzrost stężenia fibrynogenu i dimerów D. Przez 3 kolejne dni podawano preparat immunoglobuliny ludzkiej, stosowano nawodnienie dożylne, leki przeciwgorączkowe oraz szerokospektralną antybiotykoterapię (ceftriakson, wankomycynę).

Tabela 2. Wynik posiewu krwi wraz z antybiogramem

W 3 dobie hospitalizacji stan dziecka się ustabilizował. Nie obserwowano świeżych zmian wybroczynowych. W posiewie krwi stwierdzono obecność Neisseria meningitidis. Kontynuowano leczenie zgodnie z oznaczoną lekowrażliwością wyhodowanego drobnoustroju (tab. 2). W przesłanym do Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN) materiale biologicznym (krew) zidentyfikowano patogen: Neisseria meningitidis grupa Y.