Dążymy do celu

Zasady kwalifikacji do zabiegów elektrowstrząsowych

Dr n. med. Anna Z. Antosik-Wójcińska1
Prof. nadzw. dr hab. med. Łukasz Święcicki2

1Kierownik Pracowni Elektrowstrząsów, Oddział Chorób Afektywnych, II Klinika Psychiatryczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

2Ordynator Oddziału Chorób Afektywnych, II Klinika Psychiatryczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

Adres do korespondencji: Anna Z. Antosik-Wójcińska,  Oddział Chorób Afektywnych, II Klinika Psychiatryczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii, ul. Sobieskiego 9, 02-957 Warszawa, aantosik@pin.edu.pl

Procedura kwalifikacyjno-przygotowawcza poprzedzająca leczenie elektrowstrząsowe jest wprawdzie dość rozbudowana, jednak, jak staramy się wykazać w artykule, każdy jej element jest celowy i niezbędny, aby właściwie ocenić ryzyko związane z zastosowaniem tej formy leczenia oraz podjąć działania mające na celu zmniejszenie tego ryzyka do minimum. W tekście przedstawiamy, jak powinny wyglądać prawidłowo przeprowadzona kwalifikacja i przygotowanie chorego do zabiegu.

Wskazania i pozyskiwanie zgody

Pomimo dość negatywnego odbioru społecznego oraz rozbudowanej procedury kwalifikacyjno-przygotowawczej terapia elektrowstrząsowa pozostaje w wielu zaburzeniach psychicznych najskuteczniejszą formą terapii. Depresja lekooporna, depresja u kobiet w ciąży, schizofrenia lekooporna, katatonia, złośliwy zespół neuroleptyczny, choroba afektywna dwubiegunowa z szybką zmianą faz (rapid cycling), mania niepoddająca się leczeniu, zaburzenia osobowości z nasilonymi myślami suicydalnymi – to tylko część rozpoznań będących wskazaniem do elektrowstrząsów (EW).

Listę można rozszerzyć o inne zaburzenia, w przebiegu których za pomocą farmakoterapii nie udało się uzyskać poprawy stanu psychicznego bądź też w przebiegu których występują myśli samobójcze lub zachowania zagrażające. Powodują one, że konieczne jest zastosowanie terapii dającej szansę na uzyskanie szybkiej poprawy. Poprawa po EW jest często spektakularna. Bywa, że już pierwsze wykonywane zabiegi prowadzą do zmiany stanu psychicznego, a kolejne prowadzą do uzyskania remisji. Zwykle jednak poprawa objawowa jest widoczna po wykonaniu co najmniej 6-7 zabiegów. Standardowo seria zabiegów obejmuje 10-12 EW, bywa jednak, że stan pacjenta wymaga wykonania 14-16 zabiegów lub też w przypadku wcześniejszego uzyskania remisji seria ulega skróceniu do 8-9 zabiegów. Liczba zabiegów jest zatem uzależniona od stanu psychicznego konkretnego pacjenta.

Wszystkie zabiegi są wykonywane w znieczuleniu ogólnym, z zastosowaniem środków zwiotczających. Na Oddziale Chorób Afektywnych Instytutu Psychiatrii i Neurologii standardowo stosuje się do znieczulenia atropinę, tiopental i sukcynylocholinę. Zabieg jest zatem niebolesny, a okres zabiegu oraz wybudzenia zwykle jest pokryty niepamięcią.

Zgoda na zabiegi

Jako procedura podwyższonego ryzyka EW są metodą terapeutyczną wymagającą uzyskania osobnej zgody. Należy zwrócić uwagę, że zgoda musi być poprzedzona udzieleniem pełnej informacji medycznej na temat leczenia EW, przebiegu zabiegu, ryzyka z nim zw...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wskazania i pozyskiwanie zgody

Pomimo dość negatywnego odbioru społecznego oraz rozbudowanej procedury kwalifikacyjno-przygotowawczej terapia elektrowstrząsowa pozostaje w wielu zaburzeniach psychicznych najskuteczniejszą formą terapii. Depresja lekooporna, [...]

Kwalifikacja

W ramach kwalifikacji internistycznej konieczne jest wykonanie następujących badań:

Powikłania

Poważne powikłania zdarzają się u ok. 2 proc. pacjentów poddawanych leczeniu elektrowstrząsowemu[2], ryzyko powikłań zagrażających życiu szacuje się na 1:50 000. Według [...]

Farmakoterapia w okresie poprzedzającym EW oraz w trakcie serii zabiegów

Warto przypomnieć o konieczności odstawienia benzodiazepin, soli litu, leków przeciwdrgawkowych, części neuroleptyków, części leków przeciwdepresyjnych (zwłaszcza TLPD).[1]Należy również mieć na uwadze [...]

Podsumowanie

Zdaniem części lekarzy procedura przygotowująca do EW jest nadmiernie rozbudowana, a przez to zarówno kłopotliwa, jak i czasochłonna i kosztowna. Należy [...]
Do góry