Prawidłowe rozpoznanie
Zróżnicowanie objawów zaburzeń lękowych
Dr n. med. Anna Mosiołek
W świecie, w którym osiągnięcia, praca, pozycja stają się najważniejszymi wartościami, nie sposób uniknąć zagrożeń w postaci nadmiernego stresu. Coraz częściej u lekarzy psychiatrów pojawiają się osoby pracujące zbyt długo, zbyt ciężko, mające zbyt wielką odpowiedzialność i mierzące się ze zbyt wysokimi wymaganiami. Osoby te przede wszystkim zgłaszają się po pomoc, bo mają problem z zaśnięciem, odpoczywaniem, odprężeniem się i nie są w stanie pozbyć się uczucia napięcia.
Objawy te są związane z nadmierną aktywacją osi stresu – osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej i zaliczane do grupy zaburzeń lękowych. Ponadto dochodzi do nadreaktywności ciał migdałowatych na bodźce, w tym lękotwórcze, oraz osłabienia aktywności kory przedczołowej, co przekłada się na deficyt kontrolowania emocji.
Objawy lękowe powstałe wskutek osłabienia obróbki poznawczej i modyfikowania zachowania dzielimy na:
- związane ze stanem psychicznym:
– uczucie lęku,
– obawy,
– martwienie się,
– uczucie zagrożenia lub przerażenia,
– drażliwość,
– niepokój,
– zaburzenia poznawcze,
– derealizacja i depersonalizacja,
– zmęczenie,
- objawy behawioralne:
– niepokój ruchowy,
– objawy pobudzenia autonomicznego,
– fuga,
– mutyzm.
Międzynarodowa klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10 podzieliła zaburzenia lękowe na występujące pod postacią fobii oraz grupę innych zaburzeń lękowych (tabela 1). Do zaburzeń lękowych pod postacią fobii (fobijnych) zaliczamy:
- agorafobię,
- fobię społeczną,
- specyficzne postacie fobii i inne zaburzenia lękowe pod postacią fobii.
Pozostałe zaburzenia lękowe to:
- zaburzenie lękowe z napadami lęku (lęk napadowy),
- zaburzenie lękowe uogólnione,
- zaburzenie depresyjne i lękowe mieszane,
- inne zaburzenia lękowe.
Do grupy nerwic zaliczane są również:
- zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne,
- zaburzenia związane ze stresem, w tym ostra reakcja na stres,
- zaburzenia stresowe pourazowe,
- zaburzenia adaptacyjne.
Epidemiologia
Jak widać, jest to grupa różniąca się nasileniem i charakterem zaburzeń, w różnym stopniu wpływająca na przeżywanie distresu oraz funkcjonowanie. Zaburzenia lękowe są zaliczane do najczęstszych zaburzeń psychicznych – w ciągu całego życia dotykają one 15-30 proc. osób, w Polsce cierpi na nie ok. 2,5 mln ludzi. Epidemiologia poszczególnych zaburzeń lękowych jest różna, ale dotyczą one zwłaszcza kobiet. Rozpowszechnienie zaburzeń lękowych uogólnionych (generalized anxiety disorder – GAD) ocenia się na 4-6 proc. (2-2,5 proc. mężczyzn i 4-6 proc. kobiet). W ciągu życia stwierdzono je u 1,1 proc. badanej populacji, istotnie częściej wśród kobiet w stosunku do mężczyzn.[1] Współczynnik zapadalności na GAD w ciągu całego życia wynosi 7,7 proc. u kobiet i 4,6 proc. u mężczyzn.[2]
