Dążymy do celu
Metody augmentacji LPD w leczeniu depresji lekoopornej w przebiegu zaburzenia depresyjnego nawracającego
Dr hab. med. Tomasz Pawełczyk
Depresja lekooporna jest częstym problemem klinicznym dotyczącym 10-15 proc. pacjentów chorujących na depresję jednobiegunową. Schematy leczenia depresji zalecają stosowanie leków w monoterapii, a przy braku odpowiedzi na leczenie – zmianę leku przeciwdepresyjnego (LPD) na inny. Niemożność uzyskania odpowiedzi na leczenie po dwóch terapiach LPD stanowi wskazanie do rozważenia strategii wzmacniania (augmentacji) LPD przez dołączenie do terapii drugiego leku. Farmakologiczną augmentację terapii w depresji lekoopornej można przeprowadzić poprzez dołączenie do LPD wybranych leków przeciwpsychotycznych II generacji (kwetiapina, arypiprazol, olanzapina w połączeniu z fluoksetyną), soli litu i innych leków stabilizujących nastrój, hormonów tarczycy, innych LPD, jak bupropion, mirtazapina, mianseryna, oraz wybranych suplementów diety, jak kwasy tłuszczowe omega-3 lub kwas foliowy. Zastosowanie strategii augmentacji wymaga od klinicystów starannej oceny korzyści i ryzyka związanych z politerapią.
Niezależnie od dostępności nowych leków przeciwdepresyjnych ocenia się, że 10-15 proc. chorych na depresję nawracającą nie osiąga remisji po zastosowaniu leków w odpowiednich dawkach i odpowiednio długo, a 30-40 proc. uzyskuje jedynie częściową remisję objawów.[1] Decyzja dotycząca wyboru postępowania u takich pacjentów, których określa się jako opornych (resistant) lub niereagujących na leczenie (refractory), nie należy do łatwych i może sprawiać kłopoty nawet doświadczonym klinicystom.
Za depresję lekooporną uznaje się – zgodnie z konwencjami definicyjnymi – takie epizody depresyjne, które nie zareagowały na dwie kuracje LPD stosowanymi w monoterapii w odpowiedniej dawce i przez odpowiedni czas.[2] Depresję niereagującą na leczenie farmakologiczne diagnozuje się, gdy nie dochodzi do redukcji objawów po zastosowaniu wielu kuracji LPD podawanymi w odpowiednich dawkach i przez odpowiedni czas.[2] Za odpowiednią dawkę uznaje się zastosowanie LPD w co najmniej minimalnie skutecznej dawce (tab. 1), a za odpowiedni czas terapii w przypadku zaburzeń depresyjnych – 4-6 tygodni.
Depresja lekooporna jest częstym zjawiskiem klinicznym. W pragmatycznym badaniu efektywności terapeutycznej STAR*D (Sequenced Treatment Alternatives to Relieve Depression), opublikowanym na początku wieku, lecz ciągle w znacznej mierze aktualnym, ok. 30 proc. pacjentów nie uzyskało remisji objawowej pomimo zastosowania wielu różnorodnych terapii lekowych. Jedynie u niespełna 50 proc. pacjentów wystąpiła w tym badaniu odpowiedź na leczenie, tj. 50-proc. redukcja nasilenia objawów po zastosowaniu monoterapii jednym lekiem przeciwdepresyjnym, a remisję obserwowano u zaledwie 30 proc. chorych.[3]
