Psyche/soma
Niezgodność płci – ujęcie z perspektywy kulturowej i medycznej
dr n. o zdr. Marta Dębowska
- Zmiany podejścia do osób transpłciowych na przestrzeni lat – w kontekście systemów diagnostycznych ICD i DSM
- Proces tranzycji w Polsce i na świecie – trudności i wyzwania na poszczególnych etapach
- Problemy społeczne i psychologiczne osób transpłciowych – jak znaleźć właściwe rozwiązania
Zgodnie z definicją National Center for Transgender Equality niezgodność płci to zjawisko, w którym płeć określona u danego człowieka przy urodzeniu nie jest zgodna z jego wewnętrznym poczuciem przynależności płciowej.
Większość osób przeżywających niezgodność płci samookreśla się jako osoby transpłciowe. Wśród nich można wyróżnić te, które doświadczają transpłciowości w formie niezgodności między psychicznym poczuciem płci a płcią biologiczną, odczuwające często silną potrzebę korekty ciała, aby dopasować je do poczucia przynależności płciowej. W grupie osób transpłciowych istnieją też takie, które nie identyfikują się z żadną płcią lub widzą u siebie kombinację cech damskich i męskich. Określają się one na wiele sposobów, np. jako osoby niebinarne albo genderqueer.
Cierpienie psychiczne odczuwane ze względu na niezgodność płci jest nazywane dysforią płciową1. Szacuje się, że występuje ona u ok. 1 na 60 000 ludzi, przy czym jest 3-4-krotnie częstsza u osób z pierwotnie biologicznie określoną płcią męską.
Sposób myślenia o problematyce transpłciowości w środowiskach medycznych i naukowych ewoluował na przestrzeni lat. Pierwsze wzmianki na temat transpłciowości w zapiskach medycznych pojawiły się w drugiej połowie XIX w. W swojej pracy „Psychopathia Sexualis” Krafft-Ebing opisał przypadki ludzi, którzy chcieli żyć albo żyli jako osoby innej płci niż nadana im przy urodzeniu. W tamtym okresie często trans- i homoseksualizm były zamiennie używanymi pojęciami. Przykładowo Ulrichs w 1864 r. w swojej teorii trzeciej płci postulował, że przyczyną homoseksualizmu jest bytowanie dusz damskich w męskich ciałach i odwrotnie.
Pierwszym naukowcem, który rozdzielił tematykę pociągu seksualnego i identyfikacji płciowej, był Hirschfeld. Termin „transseksualizm” został po raz pierwszy oficjalnie użyty w 1949 r. przez Cauldwella, jednak zainteresowanie w świecie medycznym zyskał w 1952 r., kiedy to w Danii przeprowadzono pierwszą (nagłośnioną medialnie) operację korekty płci, podczas której przekształcono narządy płciowe męskie w żeńskie. Zarówno sam zabieg, jak i publikacje naukowe opisujące zastosowaną procedurę oraz samopoczucie pacjentki rozpowszechniły dyskusję na temat transpłciowości w środowiskach medycznych, spopularyzowały także takie pojęcia, jak chociażby „płeć doświadczana”.
