Lekooporność u dzieci i młodzieży a układ monooksygenazy P450

Zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży oporne na leczenie farmakologiczne stanowią znaczące obciążenie dla zdrowia publicznego. Jest to istotne tym bardziej, że wielu pacjentów z takimi zaburzeniami jest hospitalizowanych na oddziałach psychiatrii dzieci i młodzieży. Klinicyści potrzebują zatem uzupełniających badań, które przyczyniłyby się do optymalizacji leczenia, zwiększenia prawdopodobieństwa jego skuteczności klinicznej oraz zminimalizowania ewentualnych działań niepożądanych, z możliwością poprawy przestrzegania zasad leczenia i prognozowania długoterminowych wyników¹.

Decyzje dotyczące leczenia dzieci i młodzieży z opornymi zaburzeniami psychicznymi są na ogół trudne i podejmując je, trzeba pamiętać o odmiennościach farmakokinetycznych oraz farmakodynamicznych występujących w przypadku stosowania leków psychotropowych u małoletnich pacjentów. Większość tych leków działa poprzez wpływ na układy neuroprzekaźników (dopaminergiczny, noradrenergiczny, serotoninergiczny, glutaminergiczny, GABA-ergiczny). Należy jednak wziąć pod uwagę, że podczas rozwoju obserwuje się zmiany zwłaszcza w odniesieniu do receptorów. Szczyt gęstości dla większości receptorów jest osiągany w wieku 3-6 lat, a następnie stopniowo spada, aby ustabilizować się w okresie późnej adolescencji na poziomie takim jak u dorosłych².

Wpływ tych zmian rozwojowych na skuteczność i bezpieczeństwo leków psychotropowych wciąż nie został w pełni poznany. Niemniej stwierdzane w tym zakresie różnice pomiędzy dziećmi a osobami dorosłymi sugerują obecność istotnych zależności. Można tu podać wiele przykładów. Najczęściej wymienianym jest potwierdzony brak skuteczności trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych w depresji u dzieci. Innym jest częstsze występowanie metabolicznych działań niepożądanych neuroleptyków atypowych w populacji dzieci i młodzieży³. Podobnie zwiększenie częstości występowania myśli samobójczych po lekach z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI – selective serotonin reuptake inhibitor) opisywano u dzieci, młodzieży i młodych dorosłych, nie obserwowano go zaś w odniesieniu do osób w wieku średnim i podeszłym⁴. Działanie euforyzujące leków psychostymulujących stwierdzane niekiedy u dorosłych nie jest obserwowane u dzieci, natomiast skuteczność i tolerancja tych leków są gorsze u pacjentów w wieku przedszkolnym lub szkolnym².