Temat numeru

Nieurazowe krwawienie podpajęczynówkowe

dr hab. n. med. Waldemar Brola1,2

1Collegium Medicum, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

2Oddział Neurologii z Oddziałem Udarowym, Szpital Specjalistyczny św. Łukasza w Końskich

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Waldemar Brola

Oddział Neurologii z Oddziałem Udarowym,

Szpital Specjalistyczny św. Łukasza w Końskich

ul. Gimnazjalna 41B, 26-200 Końskie

e-mail: wbrola@wp.pl

  • Krwotok podpajęczynówkowy jest jednym z najpoważniejszych stanów nagłych w neurologii
  • Przyczyną krwotoku jest najczęściej pęknięcie tętniaka wewnątrzczaszkowego
  • Krwotok podpajęczynówkowy stanowi bezpośrednie zagrożenie życia i bezwzględne wskazanie do hospitalizacji

Krwawienie podpajęczynówkowe (SAH − subarachnoid hemorrhage) to patologiczne wynaczynienie krwi z pękniętego naczynia do przestrzeni podpajęczynówkowej (między oponą miękką a oponą pajęczą). Może mieć charakter pourazowy lub nieurazowy (samoistny). Częstość występowania samoistnych krwotoków podpajęczynówkowych wynosi 6-8/100 000 osób1,2. Krwotok podpajęczynówkowy jest jednym z najpoważniejszych stanów nagłych w neurologii. Stanowi 2-7% wszystkich udarów mózgu, będąc bezpośrednim zagrożeniem życia i bezwzględnym wskazaniem do hospitalizacji2. Spośród osób, które doznały SAH, 10-15% umiera w domu lub podczas transportu do szpitala, a śmiertelność hospitalizowanych w ciągu pierwszego miesiąca wynosi ok. 50%3,4.

Przyczyny i czynniki ryzyka nieurazowego krwotoku podpajęczynówkowego

Krwotoki samoistne w 80-90% są rezultatem pęknięcia tętniaka wewnątrzczaszkowego. Uważa się, że tętniaki występują u ok. 5% populacji, ale w znacznej większości przypadków nigdy nie dochodzi do ich pęknięcia4. Nieurazowe krwawienia podpajęczynówkowe najczęściej występują u osób w wieku 50-60 lat, częściej u kobiet i osób rasy czarnej, z reguły zimą i wiosną5,6.

Za 85% wszystkich SAH odpowiadają tętniaki workowate naczyń mózgowych, które są zlokalizowane najczęściej na tętnicy łączącej przedniej (30%), tętnicy łączącej tylnej (25%), w rozwidleniu tętnicy środkowej mózgu (20%), w rozwidleniu tętnicy szyjnej wewnętrznej (8%) i końcowym odcinku tętnicy podstawnej (7%)1,7. Znacznie rzadszą przyczyną krwawienia jest pęknięcie tętniaka wrzecionowatego, który jest nieprawidłowym poszerzeniem naczynia powstałym w wyniku zmian miażdżycowych. Ten typ tętniaka dotyczy głównie tętnicy środkowej mózgu, natomiast rzadko występuje w innych lokalizacjach2,7.

Drugą co do częstości przyczyną SAH (po pęknięciu tętniaka) jest tzw. nietętniakowy okołopniowy (okołośródmózgowiowy) krwotok podpajęczynówkowy1,8. Stanowi ok. 10% wszystkich krwotoków. Krwotok okołopniowy ma łagodny przebieg, a rokowanie jest kor...

Malformacje tętniczo-żylne uważano dawniej za jedną z ważnych przyczyn SAH. Obecnie wiadomo, że w wyniku ich pęknięcia powstają głównie krwotoki śródmózgowe. Jedynie w przypadku powierzchownego położenia mogą powodować krwawienie podpajęczynówkowe.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przyczyny i czynniki ryzyka nieurazowego krwotoku podpajęczynówkowego

Krwotoki samoistne w 80-90% są rezultatem pęknięcia tętniaka wewnątrzczaszkowego. Uważa się, że tętniaki występują u ok. 5% populacji, ale w znacznej [...]

Objawy kliniczne

Najcharakterystyczniejszym objawem SAH jest nagły, bardzo silny ból głowy, miejscowy lub rozlany, najczęściej w okolicy potylicznej. Chorzy określają go jako najgorszy [...]

Rozpoznanie krwotoku podpajęczynówkowego

Rozpoznanie wstępne krwotoku podpajęczynówkowego ustala się na podstawie objawów klinicznych opisanych powyżej, a rokowanie można oszacować w skali Hunta-Hessa oraz skali [...]

Diagnostyka różnicowa

Symptomatologia krwotoku podpajęczynówkowego nie jest specyficzna, dlatego wymaga różnicowania z innymi stanami chorobowymi (tab. 4)7,17.

Leczenie

W leczeniu krwotoku podpajęczynówkowego z pękniętego tętniaka jednym z najistotniejszych elementów jest zapobieganie powtórnemu krwawieniu1,7,10. Bardzo ważne są jednoczesne zapobieganie powikłaniom [...]

Rokowanie

Mimo postępu, jaki dokonał się ostatnio w leczeniu krwotoku podpajęczynówkowego, rokowanie dla większości pacjentów nadal jest poważne. W ciągu miesiąca umiera [...]

Podsumowanie

Głównym objawem nieurazowego krwawienia podpajeczynówkowego jest nagle występujący, bardzo silny ból głowy. Najczęstszą przyczyną krwotoku podpajęczynówkowego jest pęknięty tętniak workowaty. Podstawowym [...]

Do góry