Prawo ogranicza ujawnienie tajemnicy lekarskiej do niezbędnego zakresu. Istnieją jednak sytuacje, kiedy stomatolog jest z niej zwolniony

Dokumentacja medyczna podlega szczególnemu reżimowi prawnemu. Związane jest to z charakterem treści w niej zawartych, określanych potocznie danymi wrażliwymi czy danymi sensytywnymi. Za takie Ustawa o ochronie danych osobowych[1] uznaje między innymi informacje o stanie zdrowia, z którymi lekarze dentyści mają do czynienia na co dzień. Przedmiotowy akt prawny wprowadza zakaz przetwarzania tego rodzaju informacji.

Stomatolodzy w swojej praktyce spotykają się jednak z sytuacją, gdy inny gabinet zwraca się z wnioskiem o udostępnienie dokumentacji medycznej danego pacjenta. Może to wynikać chociażby ze zmiany miejsca zamieszkania klienta, jak również – a może przede wszystkim – przejścia do konkurencji. Wtedy najczęściej pojawiają się pytania: czy to nie łamie obowiązku tajemnicy lekarskiej i Ustawy o ochronie danych osobowych? Czy ktokolwiek poza pacjentem może mieć do niej wgląd, a tym bardziej, czy można ją przesyłać? Słuszną postawą w tej kwestii jest ostrożność, ale ustawodawca dopuszcza w niektórych przypadkach wyjątek od reguły.

Zakaz przetwarzania danych wrażliwych

Generalną podstawę prawną udostępnienia dokumentacji dotyczącej stanu zdrowia stanowi przepis art. 27 ust. 2 pkt 2 Ustawy o ochronie danych osobowych, który odsyła do przepisów szczególnych zezwalających na przetwarzanie danych wrażliwych. Takim szczególnym unormowaniem jest Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta[2] regulująca podstawowe zasady prowadzenia i udostępniania dokumentacji medycznej. Dostęp do niej przysługuje w pierwszej kolejności pacjentowi, co stanowi jedno z jego fundamentalnych praw.

Na przekazywanie dokumentacji między gabinetami także zezwala art. 40 Ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty[3] dotyczący tajemnicy zawodowej. I tak obowiązek jej zachowania jest wyłączony w sytuacji, kiedy dokumentacja jest niezbędna do zapewnienia ciągłości leczenia konkretnego pacjenta. Podkreślił to również Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych. Przy czym prawo ogranicza ujawnienie tajemnicy do niezbędnego zakresu. Niedopuszczalne jest więc samowolne przekazywanie danych pomiędzy lekarzami bez uzasadnionej podstawy. W razie wątpliwości, lekarz dentysta może zwrócić się do wnioskującego o wykazanie, czy rzeczywiście zachodzi konieczność zapewnienia ciągłości procesu leczenia.

Forma i tryb udostępnienia

Pierwszym krokiem jest wniosek o wydanie dokumentacji medycznej. Przede wszystkim powinien być sporządzony na piśmie. Wymogi dotyczące jego opracowania nie są określone wprost, niemniej można ustalić je na podstawie przepisów prawa.

Zanim lekarz dentysta podejmie decyzję o udostępnieniu dokumentacji medycznej, powinien dokonać weryfikacji dwóch kwestii. Po pierwsze, musi sprawdzić, czy wnioskodawca widnieje w Rejestrze Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą. Po drugie, czy był uprzednio upoważniony przez pacjenta do dostępu do jego danych medycznych. W przypadku, gdy nie istnieje upoważnienie, powinno ono zostać sporządzone i dołączone do podania.

Istotne z punktu widzenia prawa jest uzasadnienie wniosku, gdyż to na jego podstawie lekarz dentysta podejmuje decyzję o wydaniu dokumentacji. Stomatolog możliwie dokładnie określa też, jakie dane chce otrzymać (przykładowo: zdjęcie rentgenowskie konkretnego zęba). Natomiast prośba o przekazanie całości dokumentacji medycznej powinna mieć charakter wyjątkowy. W przypadku stomatologów może być to uzasadnione koniecznością zapoznania się z procesem leczenia, lekami i materiałami stosowanymi w trakcie leczenia oraz reakcją pacjenta na ich zastosowanie, regularnością wizyt czy adnotacjami dotyczącymi higieny jamy ustnej. Zaznajomienie się z tymi informacjami często jest niezbędne w pracy lekarza. Trzeba jednak pamiętać, że udostępnienie danych nie może wykraczać poza zakres podania, tzn. nie można wydać więcej, niż podmiot wnioskuje.

Jeżeli te wszystkie elementy zostaną spełnione, nie ma żadnych podstaw do odmowy udostępnienia informacji. Wydając oryginały dokumentacji, trzeba jednak wykonać ich kserokopię oraz pobrać od wnioskującego dowód ich przyjęcia (tzw. zastawnik). Trzeba też to odnotować w rejestrze udostępnień.

Natomiast jeśli chodzi o termin udostępnienia dokumentacji, przepisy wskazują jedynie, iż powinno to nastąpić „bez zbędnej zwłoki”. Należy przyjąć, że jest on zachowany, jeżeli została wydana możliwie najwcześniej. Biorąc pod uwagę charakter pracy lekarza dentysty i konieczność odpowiedniego przygotowania materiałów, zasadny wydaje się w takim przypadku okres siedmiu dni. Oczywiście nie dotyczy to sytuacji, gdy wniosek nie zawiera wszelkich wymaganych elementów i potrzebuje uzupełnienia. Jeżeli wysyłamy dokumentację pocztą, dla bezpieczeństwa należy ją wysłać listem poleconym ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Natomiast odmowa wydania powinna dodatkowo zawierać pisemne uzasadnienie. Trzeba jednak pamiętać, że musi być ku temu istotny powód.■