Ważna jest szybka diagnoza oraz natychmiastowe działanie

W piśmiennictwie istnieje spora dowolność co do terminologii związanej z rodzajami pęknięć i złamań pionowych (ang. vertical fractures). Zwróciło to uwagę Amerykańskiego Towarzystwa Endodontycznego, które w 2008 roku usystematyzowało nazewnictwo i podzieliło pęknięcia i złamania pionowe na pięć grup.[1]

Pierwsze cztery grupy są pęknięciami/złamaniami rozpoczynającymi się w koronie zęba, natomiast ostatnia grupa dotyczy pęknięć/złamań rozpoczynających się w korzeniu zęba:

Grupa I: rysa pęknięcia w szkliwie (ang. craze line).

Dotyczy zarówno zębów przednich, jak i bocznych. Oznacza rysy szkliwne przebiegające tylko i wyłącznie w szkliwie, niepowodujące żadnych objawów.

Grupa II: złamanie guzka (ang. fractured cusp).

Oznacza całkowite lub częściowe złamanie guzka, rozpoczynające się w koronie zęba i biegnące w kierunku szyjki zęba, a kończące się wewnątrz rowka dziąsłowego lub bardziej poddziąsłowo.

Grupa III: pęknięcie zęba (zespół pękniętego zęba, ang. cracked tooth, cracked tooth syndrome).

Oznacza niecałkowite pęknięcie korony zęba (tzn. nieseparujące dwóch fragmentów), rozpoczyna się w części koronowej i obejmuje zazwyczaj jedną lub dwie listewki brzeżne, rozprzestrzeniając się w zębinie w kierunku korzenia.

W przypadku, gdy pęknięcie zęba zostało rozpoznane w bardzo wczesnym stadium, progresja pęknięcia może zostać zatrzymana poprzez wykonanie wypełnienia adhezyjnego – overlaya – z pokryciem guzków zęba lub korony protetycznej. W literaturze brak jest dowodów naukowych, które z powyższych rozwiązań jest korzystniejsze.

Pęknięcia obejmujące tylko jedną listewkę brzeżną i przebiegające skośnie, nie głębiej niż 2-3 mm poniżej przyczepu dziąsłowego według badań Clarka[2] rokują bardzo dobrze. Ważna jest zatem dokładna ocena stanu listewek brzeżnych.

Jeżeli pęknięcie przechodzi przez obie listewki brzeżne, dzieląc ząb na pół, obejmując miazgę zęba i przebiegając w kierunku wierzchołka – rokowanie jest złe.[3] W przypadku komunikacji z miazgą i objawów nieodwracalnego zapalenia miazgi czy też martwicy miazgi konieczne jest leczenie endodontyczne z natychmiastową odbudową z pokryciem guzków zęba. Udowodniono, iż utrata żywotności zęba z pęknięciem pionowym pogarsza jego rokowanie.[4] Najgorsze rokowanie jest wówczas, gdy pęknięcie przebiega przez całą koronę zęba mezjo-dystalnie i rozprzestrzenia się do korzenia.

W badaniu Krolla i Riviery z 2007 roku[5] 127 zębów z wcześnie zdiagnozowanym niekompletnym pęknięciem zęba (cracked tooth) zostało pokrytych pełnymi koronami. 20 proc. z tych zębów musiało zostać przeleczone endodontycznie ze względu na nieodwrac...