Jakich materiałów używać i jakie metody leczenia zastosować u osób w podeszłym wieku z utratą twardych tkanek zęba

Wstęp

Ubytki niepróchnicowego pochodzenia (noncarious lesions – NCLs) są częstym problemem terapeutycznym u pacjentów w starszym wieku. Wraz ze starzeniem się społeczeństwa wzrasta liczba osób chcących jak najdłużej zachować własne zęby. Procesy inwolucyjne w narządzie żucia związane z wiekiem oraz wieloletnie działanie niebakteryjnych czynników zewnętrznych na tkanki zęba stają się przyczyną powstawania ubytków w obrębie szkliwa i zębiny. Abrazja, abfrakcja i erozja (abrasion, abfraction, erosion lesions – AAE) są procesami, które prowadzą do utraty twardych tkanek zęba bez udziału czynnika bakteryjnego. Klinicznie wygląd i umiejscowienie AAE zależą od rodzaju ubytku oraz nasilenia czynników etiologicznych. Celem pracy jest przedstawienie obecnych poglądów dotyczących materiałów i metod leczenia ubytków niepróchnicowego pochodzenia zlokalizowanych w okolicy szyjki zęba.

Rodzaje ubytków

Nadżerki szkliwa (ubytki erozyjne)

Ubytki erozyjne wiążą się z utratą twardych tkanek zęba w wyniku działania substancji chemicznych pochodzenia endo- lub egzogennego. W początkowej fazie powierzchnia zęba staje się szorstka, wrażliwa na dotyk, a z czasem powstają płaskie ubytki o zaokrąglonych brzegach. Stopniowa utrata tkanek zęba związana jest z niskim pH w jamie ustnej. Jego wartość krytyczna, czyli taka, przy której dochodzi do rozpuszczania hydroksyapatytów i fluoroapatytów, wynosi 4,5. Obniżenie pH poniżej tej wartości skutkuje utratą kolejnych warstw szkliwa.

Czynnikami etiologicznymi nadżerek są:

• Kwaśne substancje pochodzenia wewnętrznego – kwas żołądkowy, u pacjentów z niewydolnością odźwiernika refluks żołądkowo-przełykowy.
• Kwaśne substancje pochodzenia zewnętrznego – spożywanie napojów, soków owocowych o niskim pH, np. sok pomarańczowy pH 3-3,5, wino 2,5-4,5.
• U pacjentów w podeszłym wieku należy zwrócić uwagę na zażywanie leków o niskim pH.
• Czynniki środowiskowe: zawodowe – pływacy, testerzy wina, pracownicy laboratoriów narażeni na kwaśne substancje.

Abrazja

Abrazja to patologiczne starcie tkanek zęba w wyniku działania zewnętrznych czynników mechanicznych. Utrata tkanek najczęściej rozpoczyna się na granicy szkliwno-cementowej. Ubytek ma twardą, wygładzoną powierzchnię, a jego dwie ściany ustawione są pod kątem 45-65°, co nadaje im kształt klina.

Czynniki etiologiczne to:

• Niewłaściwe metody szczotkowania zębów.
• Stosowanie szczotek do zębów z twardym włosiem.
• Używanie gruboziarnistych past do zębów.
• Klamry protez ruchomych zlokalizowane w okolicy przydziąsłowej.