Choroba, która stanowi ogromne wyzwanie diagnostyczne, może być jednak z powodzeniem leczona. Sukces terapeutyczny zależy od zastosowania dużych dawek leku oraz wydłużonego czasu jego podawania

W dobie powszechnej antybiotykoterapii zlecanej przez lekarzy w zakażeniach w zakresie jamy ustnej i głowy promienica obserwowana jest rzadziej niż przed erą antybiotyków. Z drugiej strony o tej chorobie mówi się, że jest najbardziej błędnie diagnozowana i często pomijana w diagnostyce różnicowej przez doświadczonych klinicystów. Fakty te sprawiają, że w wielu przypadkach rozpoznanie stawia się bardzo późno.[1,2] Promienica w zakresie głowy i szyi najczęściej ma pochodzenie zębopochodne, dlatego powinna być brana pod uwagę przez dentystów.[3,4]

Definicja

Promienica jest przewlekłą chorobą wywołaną przez beztlenowe bakterie Gram-dodatnie z rodzaju Actinomyces. Nie jest zakaźna w klasycznym rozumieniu tego słowa, osoba chora nie stanowi zagrożenia dla otoczenia. Najczęstszym czynnikiem etiologicznym zakażenia jest Actinomyces israelii. Podstawowy patomechanizm choroby związany jest z inwazją tkanek naturalnie jałowych przez promieniowce w wyniku uszkodzenia ciągłości błony śluzowej. Wrotami zakażenia są najczęściej zainfekowane kanały korzeniowe, z których bakterie roznoszone są do tkanek podśluzówkowch.[1,3-5]

Promieniowce wchodzą w skład flory komensalnej jamy ustno-gardłowej, przewodu pokarmowego oraz układu moczowo-płciowego. W jamie ustnej bardzo często kolonizują powierzchnie zębów, szczeliny dziąsłowe, krypty migdałkowe oraz są częścią płytki nazębnej.[5,6] Bakterie z tego rodzaju charakteryzują się niską patogennością, nie stwierdza się specjalnych czynników zjadliwości. Niektóre szczepy mają zdolność powodowania hemolizy krwi, wytwarzają kwasy jako końcowe produkty metabolizmu oraz wykazują aktywność proteolityczną.[5]

Wśród rodzaju Actinomyces opisano ok. 30 gatunków, z których najczęściej izolowane z jamy ustnej to: Actinomyces israelii, Actinomyces gerencseriae, Actinomyces meyeri, Actinomyces naeslundii, Actinomyces odontolyticus.[3,5,6]

Coraz mocniej podkreśla się udział promieniowców jako czynnik etiologiczny w chorobach przyzębia, próchnicy, wrzodziejącym zapaleniu dziąseł. Mogą też być one przyczyną zakażeń po zabiegach chirurgiczno-stomatologicznych w jamie ustnej.[3,5]

W większości przypadków promienica ma charakter pierwotnego zakażenia w okolicy głowy, szyi, a zwłaszcza żuchwy. W 70 proc. przypadków promienicę w obrębie głowy i szyi wywołują gatunki Actinomyces israelii oraz Actinomyces gerencseriae.[3,7,8] Za...