MTS: Na czym polega specyfika bólu twarzy?

Lek. Błażej Szczerbaniewicz: W okolicy twarzy i jamy ustnej mamy do czynienia z bardzo nietypowym i bardzo bogatym rodzajem unerwienia. Cała informacja czuciowa zostaje zamieniona na bodziec (energię) elektrochemiczny i w formie potencjału czynnościowego przekazana przez zwoje czuciowe nerwów czaszkowych oraz szyjne (neurony czuciowe pierwszego rzędu – ciała komórkowe neuronów czuciowych) do kompleksu jąder czuciowych nerwu trójdzielnego w obrębie pnia mózgu. Na kompleks ten, który nosi nazwę układu trójdzielno-szyjnego, składają się jądro czuciowe główne n. V (main sensory nucleus), jądro śródmózgowiowe n. V (Mes. V) oraz jądro pasma rdzeniowego n. V (spinal tract nucleus). Z kolei jądro pasma rdzeniowego n. V dzieli się dalej na podjądra ustne, międzybiegunowe i ogonowe (oralis, interpolaris i caudalis). I to właśnie podjądro ogonowe stanowi główną stację przekaźnikową dla bodźców bólowych (neurony czuciowe drugiego rzędu), które dalej są przekazywane do wyższych pięter OUN, tj. wzgórza (neurony czuciowe trzeciego rzędu) oraz kory mózgowej sensoromotorycznej (neurony czuciowe czwartego rzędu) (ryc. 1).

Dopiero na poziomie kory sensoromotorycznej dochodzi do zidentyfikowania i nazwania informacji przekazywanej tą drogą, jak potocznie określa się ból.

Tak więc reprezentacja w OUN dla obszaru jamy ustnej twarzy i szyi jest unikalna w tym sensie, ponieważ łączy ona na poziomie OUN, a konkretnie w podjądrze ogonowym informacje nocyceptywne płynące z obszaru nie tylko jamy ustnej i twarzy, ale również szyi, za której unerwienie odpowiedzialne są nerwy rdzeniowe szyjne C1, C2 i C3. Również informacje czuciowe spływające z obwodu drogą nerwów czaszkowych VII, IX, X i XII mają częściowo swoją reprezentację w układzie trójdzielno-szyjnym. Pozostałe informacje czuciowe dla tych nerwów czaszkowych zbiegają się w jądrze pasma samotnego (solitary tract nucleus). Mamy tu do czynienia ze zjawiskiem konwergencji, co oznacza, że duża ilość informacji czuciowych pochodzących z narządów obwodowych jamy ustnej, twarzy i szyi ma wspólne reprezentacje czuciowe w kompleksie jąder czuciowych trójdzielno-szyjnym. Jest to prawdopodobnie jedna z głównych przyczyn pomyłek diagnostycznych, ponieważ różne obszary jamy ustnej, twarzy i szyi mają „tę samą reprezentację czuciową na poziomie pnia mózgu”.

Łatwo więc sobie wyobrazić zaistnienie sytuacji, w której bodźce nocyceptywne doprowadzają do uszkodzenia powłok szyi zaopatrywanych czuciowo przez gałęzie grzbietowe nerwów rdzeniowych szyjnych, tworzących splot szyjny (C2-4). Z kolei informacja ...