Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV − Human papilloma virus), należący wraz z innymi wirusami brodawczaka do rodziny Papillomaviridae, został po raz pierwszy opisany przez Richarda Shope’a w 1933 r.¹ W tej heterogennej grupie patogenów wyróżniamy obecnie ponad 150 typów HPV². Jest to mały (o średnicy 45-55 nm), pozbawiony osłonki wirus o pentamerycznej budowie, którego genom ma postać kolistego, dwuniciowego DNA, o wielkości ok. 8000 par zasad. Istotną cechą wirusa brodawczaka jest zjawisko epiteliotropizmu, które cechuje zdolność replikacji jedynie w jądrach komórek różnicującego się nabłonka wielowarstwowego płaskiego. Komórkami docelowymi dla wirusa są te, które znajdują się w warstwach zarodkowych skóry i błon śluzowych. Większość typów HPV występuje w obrębie błony śluzowej i skóry w określonej okolicy ciała^1,3-5.

Etiologia

Możemy wyróżnić trzy rodzaje infekcji HPV, biorąc pod uwagę kryterium diagnostyczne oraz dynamikę procesu: jawną, subkliniczną oraz utajoną. W infekcji jawnej makroskopowo obserwujemy patologiczne, egzofityczne zmiany na błonie śluzowej lub skórze. W przypadku infekcji subklinicznej patologię nabłonka stwierdzamy, stosując badania mikroskopowe, ponieważ gołym okiem nie widać odchyleń od normy. Natomiast w infekcji utajonej (latentnej) brak jest uchwytnych zmian makro- i mikroskopowych, a diagnostyka opiera się jedynie na wykryciu wirusa technikami biologii molekularnej. Techniki hybrydyzacji DNA (metoda Southern blot, FISH − fluorescence in situ hybridization) są jednak przeprowadzane głównie w przypadkach zagrożenia nowotworowego – zwłaszcza u pacjentów po przeszczepieniach narządów, gdyż immunosupresja powodująca obniżenie sprawności mechanizmów obronnych organizmu predysponuje do wystąpienia transformacji nowotworowej − a także u pacjentów z wywiadem onkologicznym^1,3.

Metoda Southern blot to hybrydyzacja typu DNA-DNA, której głównym celem jest identyfikacja poszukiwanych sekwencji DNA w mieszaninie fragmentów otrzymanych po trawieniu restrykcyjnym. W metodzie tej fragment DNA potrzebny do badania jest izolowany z komórek, a następnie trawiony enzymem restrykcyjnym, czyli takim, który rozpoznaje i przecina specyficzne sekwencje w dwuniciowej cząsteczce DNA. Metoda FISH, stosowana do analizy sekwencji DNA w nienaruszonych komórkach, wykonywana jest bezpośrednio na preparacie mikroskopowym, gdzie za pomocą wyznakowanej fluorescencyjnie sondy oligonukleotydowej wykrywane są określone sekwencje DNA w badanym materiale⁶.