Stres jest zjawiskiem tak powszechnym w codziennym życiu, że zdarza nam się bagatelizować jego znaczenie oraz szeroko pojęte skutki dla naszego zdrowia psychicznego i fizycznego. Od wielu lat pozostaje w orbicie zainteresowań psychologów różnych specjalności, jest zjawiskiem wciąż badanym, w rozmaitych kontekstach i obszarach funkcjonowania człowieka. Mamy przekonanie, że to temat ważny i aktualny, ale nie sposób wyczerpująco opowiedzieć o nim w artykule. Postanowiliśmy skoncentrować się zatem na strategiach radzenia sobie ze stresem, co pozwoli czytelnikom na refleksję dotyczącą własnego sposobu funkcjonowania w sytuacjach napięcia. Świadoma zmiana strategii może przyczynić się do obniżenia poziomu stresu. Zanim przejdziemy do tak zarysowanej tematyki, opowiemy, czym jest stres, na jakie jego rodzaje jesteśmy szczególnie narażeni i co sprawia, że niektórzy są bardziej predysponowani do jego odczuwania. W mniejszym stopniu zajmiemy się natomiast tym, w jaki sposób stres wpływa na zdrowie fizyczne i psychiczne.

Czym jest stres?

Kiedy rozmawia się z ludźmi o stresie – jak przekonują Zimbardo, Johnson i McCann – większość z nich wspomina o różnych zdarzeniach życiowych, np. trudnościach w pracy, problemach ze zdrowiem, w związkach. Z drugiej strony często przywoływane są k...

Reasumując powyższe rozważania, możemy powiedzieć, że stres jest odpowiedzią organizmu na działanie zewnętrznego stresora w chwili, gdy osoba oceni swoje zasoby do poradzenia sobie z daną sytuacją jako niedostateczne.

Rodzaje stresorów

Stresory, jak wspominaliśmy, to wydarzenia lub sytuacje, które zaburzają równowagę jednostki i powodują napięcie. Badacze wyróżniają wiele ich rodzajów. Stresorem mogą być codzienne niedogodności, jak korki uliczne czy nerwowe poranki przed wyjściem do pracy. Istnieją stresory traumatyczne, czyli wydarzenia, w których doświadczamy bezpośredniego zagrożenia naszego życia lub zdrowia bądź jesteśmy świadkami takiej sytuacji (np. wypadek drogowy). Szczególnym rodzajem stresorów jest tzw. traumatyzacja zastępcza, czyli bycie narażonym na dramatyczne obrazy i wiadomości. Bardzo dużą rolę odgrywają tu media, które wielokrotnie pokazują te same materiały opowiadające o wojnach, klęskach żywiołowych. Wśród długiej listy stresorów można wymienić również te o charakterze silnym, ale ograniczonym w czasie – dla niektórych pacjentów takim stresorem może być wizyta u dentysty. W codziennym życiu często poddawani jesteśmy stresorom chronicznym – nie są one nagłe, ale ich destrukcyjna siła polega na tym, że są długotrwałe. Stresor chroniczny to wydarzenie lub sytuacja, które są rozciągnięte w czasie. Może to być rozwód, utrata pracy, konflikt w relacji służbowej, przeciążenie obowiązkami. Warto zauważyć, że stresor może być również sytuacją powszechnie uznawaną za korzystną, jak np. zbliżający się ślub, przeprowadzka do wymarzonego domu lub narodziny dziecka.