Ciążowe zapalenie dziąseł - powszechne, ale nieobojętne.

Ciąża to szczególny stan kobiety. W jej organizmie zachodzi wiele zmian. Jedne z nich są przewidywalne dla przyszłych mam, a inne potrafią być całkowitym zaskoczeniem. Jednym z takich objawów jest krwawienie dziąseł. Pacjentki często trafiają do dentystów zaniepokojone swoim stanem zdrowia, nie wiążąc go z ciążą. 

W idealnym świecie pacjentka, przystępując do starań o dziecko, powinna przejść sanację jamy ustnej, aby wyeliminować ewentualne poważniejsze stany chorobowe. Niestety najczęściej do gabinetów stomatologicznych trafiają już kobiety w ciąży, skierowane przez lekarza ginekologa lub, co gorsza, z istniejącym już problemem. 

Krwawienie dziąseł u ciężarnych jest powszechne - dotyka aż 60–75% z nich. Najczęściej jest to stan wynikający z samej ciąży, podczas której dochodzi do zmian hormonalnych - wzrasta poziom estrogenu i progesteronu, co powoduje zwiększenie przepływu krwi nie tylko w wyściółce macicy, ale i w całym organizmie, także w dziąsłach. Na ten stan nakłada się również zmniejszona odporność organizmu. Razem te czynniki sprzyjają rozwojowi ciążowego zapalenia dziąseł, które zazwyczaj pojawia się w drugim lub trzecim trymestrze i ustępuje po porodzie. 

Pacjentki zgłaszają się z opuchniętymi, żywoczerwonymi dziąsłami, krwawiącymi przy szczotkowaniu. Choć jest to problem powszechny, nie należy go bagatelizować, ponieważ może być sygnałem poważniejszych stanów w jamie ustnej. Co istotne, ciążowe zapalenie dziąseł nie jest związane z obecnością płytki bakteryjnej, jednak może znacząco nasilać stan zapalny. 

Szczególnie niepokojący dla przyszłych mam może być tzw. guz ciążowy - czyli ziarniniak związany z ciążą. Na szczęście dotyczy on mniej niż 5% kobiet w ciąży. To bezbolesne, łatwo krwawiące wygórowanie, występujące zwykle w okolicy brzegu dziąsła lub brodawki dziąsłowej, najczęściej w szczęce. Guz może mieć charakter uszypułowany lub nie i jest oznaką nadmiernej reakcji zapalnej na nawet niewielki czynnik drażniący. Może pojawić się już w pierwszym trymestrze i rosnąć wraz z rozwojem ciąży. W wielu przypadkach ustępuje samoistnie po porodzie, ale czasami konieczne jest jego chirurgiczne usunięcie. 

Co zatem zrobić, gdy do gabinetu trafia ciężarna z chorobami dziąseł? Naszym obowiązkiem jest dokładna edukacja pacjentki. Należy przeprowadzić szczegółowy instruktaż higieny jamy ustnej, uwzględniając częstotliwość szczotkowania zębów, istotę nitkowania i stosowania płynów do płukania bez alkoholu. Warto także zwrócić uwagę na konieczność przepłukania jamy ustnej wodą po wymiotach i odczekania minimum 30 minut przed szczotkowaniem zębów. 

Równie ważne jest uświadomienie pacjentce, jakie konsekwencje może mieć zaniechanie leczenia dziąseł w ciąży. Zapalenie dziąseł prowadzi bowiem do podwyższenia poziomu prostaglandyn i markerów zapalnych, które działają ogólnoustrojowo - także na ciążę. Może to prowadzić do powikłań, takich jak przedwczesny poród, niska masa urodzeniowa noworodka, preeklampsja czy cukrzyca ciążowa. 

Warto również uspokoić pacjentkę, że zabiegi stomatologiczne w ciąży są bezpieczne, szczególnie zalecane w drugim trymestrze. W razie konieczności można przeprowadzić pełną higienizację w celu ograniczenia stanu zapalnego. Możliwe jest również leczenie w znieczuleniu miejscowym oraz zastosowanie leków zaklasyfikowanych do kategorii A i B. Jeśli to konieczne, dopuszczalne jest również wykonanie zdjęć rentgenowskich - oczywiście przy użyciu ołowianych osłon ochronnych. 

Warto podkreślić, że wizyta u stomatologa w ciąży powinna być standardem, nawet jeśli nie została zalecona przez lekarza prowadzącego. Regularna kontrola stanu jamy ustnej jest równie istotna, jak badania prenatalne. Ginekolog nie zawsze oceni potrzebę takiej konsultacji, dlatego odpowiedzialność spoczywa także na samej pacjentce. Nie trzeba czekać na dolegliwości - najlepiej działać profilaktycznie. Nawet jedna wizyta kontrolna w drugim trymestrze może zapobiec poważniejszym problemom, a przy okazji rozwiać wiele obaw. 

Choroby dziąseł to nie błaha sprawa. Ich leczenie i profilaktyka powinny być integralną częścią standardowej opieki nad kobietą ciężarną. Warto uświadamiać przyszłe mamy i lekarzy innych specjalizacji, że zdrowie jamy ustnej to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim fundament zdrowej ciąży i dobrego samopoczucia przyszłej mamy. 

Bibliografia 

Górska, K., & Konopka, T. (red.). (2013). Periodontologia współczesna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.