Przeczytaj relację z odcinka pt. "Kardiometaboliczne czynniki ryzyka SN jako następstwo zespołu metabolicznego i otyłości w dzieciństwie"

W najnowszym odcinku gościem prof. Artura Mamcarza był prof. Piotr Socha. Eksperci rozmawiali na temat kardiometabolicznych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego w korelacji z otyłością i zespołem metabolicznym w dzieciństwie.

Otyłość występująca w wieku dziecięcym ma wpływ na późniejsze funkcjonowanie u osób dorosłych. Prowadzi bowiem do niekorzystnego programowania metabolicznego. Otyłość w okresie rozwojowym zwiększa ryzyko insulinooporności, dyslipidemii czy nadciśnienia tętniczego. To z kolei może skutkować wystąpieniem w wieku dorosłym punktów końcowych w postaci cukrzycy typu 2, zawału mięśnia sercowego czy nawet zgonu. 

Zespół metaboliczny zgodnie z przytoczonymi przez zaproszonego gościa wytycznymi można rozpoznać po ukończeniu 10 roku życia. W przedziale 10-16 lat stosuje się kryteria, które uwzględniają obwód talii powyżej 90 percentyla dla wieku lub takie wartości jak u dorosłych oraz 2 z poniższych kryteriów: poziom triglicerydów powyżej 150 mg/dl, poziom HDL poniżej 40 mg/dl, ciśnienie skurczowe powyżej 130 mmHg i/lub rozkurczowe powyżej 85 mmHg oraz glikemia na czczo powyżej 100 mg/dl lub cukrzyca typu 2. U osób po 16 roku życia stosuje się kryteria jak dla dorosłych. 

Otyłość u dzieci można rozpoznać zarówno w gabinecie lekarskim jak i w szkole podczas badań profilaktycznych. W tym celu opracowano proste siatki centylowe – OLA i OLAF, uwzględniające wiek, płeć, wzrost i wagę dziecka. 

Skala problemu nadwagi i otyłości wśród dzieci w Polsce jest duża. W przywołanych badaniach epidemiologicznych w polskich szkołach w latach 2017-2020 wykazano, iż nadwagę lub otyłość ma 30% uczniów w przedziale 6-18 lat, a 10% poniżej 6 roku życia. Z analiz wynika, że problem częściej dotyczy chłopców, dzieci z mniejszych miejscowości oraz matek, które mają wykształcenie poniżej średniego. 

Problemem jest niekorzystanie z siatek centylowych oraz nierozpoznawanie przez lekarzy otyłości u dzieci. Ekspert podkreślił, że niekiedy lekarze używają siatek, ale nie stawiają diagnozy. W programowaniu metabolicznym, mającym wpływ na późniejszą otyłość, kluczowe są pierwsze 2 lata życia dziecka. Ekspert podkreślił, że nadmiar białka w okresie niemowlęcym sprzyja otyłości w późniejszym wieku. Również w tych pierwszych latach kształtują się zwyczaje żywieniowe na całe życie. W przywołanym badaniu obserwowano grupę 633 dzieci między 2 a 8 rokiem życia pod kątem ich zwyczajów żywieniowych. Wykazano, że ich sposób odżywiania nie zmieniał się, pomimo upływu lat. 

W leczeniu otyłości uwzględnia się zarówno zmianę nawyków żywieniowych jak i aktywność fizyczną. Niekiedy niezbędna jest pomoc specjalistycznych ośrodków leczenia otyłości, ale ważny jest system opieki związany ze szkołą oraz terapia grupowa. W Centrum Zdrowia Dziecka istnieje program leczenia otyłości u dzieci, w którym współpracują specjaliści z różnych działów medycyny, co ma zapewnić kompleksową opiekę. Do takiego programu kwalifikują się dzieci powyżej 10 roku życia u których BMI jest równe lub wyższe niż 98. U zakwalifikowanych pacjentów ocenia się parametry antropometryczne z bioimpedancją oraz występowanie powikłań narządowych. W ramach leczenia przewidziany jest cykl 3 wizyt celem optymalizacji terapii i doboru ćwiczeń. Niekiedy są stosowane także turnusy rehabilitacyjne czy operacje bariatryczne. Oprócz tego pacjent ma zapewnioną kontrolę specjalistycznych poradni w zależności od specyficznych powikłań.