Temat numeru

Diagnostyka w kierunku niedożywienia u pacjenta z niezamierzoną istotną utratą masy ciała

dr n. med. Magdalena Władysiuk1

1Katedra Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej, Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

prof. dr hab. n. med. Teresa Małecka-Massalska2

2Zakład Fizjologii Człowieka Katedry Nauk Przedklinicznych, Wydział Nauk Medycznych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Adres do korespondencji:

dr n. med. Magdalena Władysiuk

Katedra Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej, Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

ul. Mikołaja Kopernika 7A, 31-034 Kraków

e-mail: magdalena.wladysiuk@uj.edu.pl

  • Niedożywienie pacjentów, zwłaszcza onkologicznych, prowadzi do poważnych powikłań (m.in. utrata masy tkanek tłuszczowej, kostnej, mięśniowej, w tym zmniejszenie masy narządów wewnętrznych, takich jak serce, infekcje, sarkopenia). Ocena stanu odżywienia ma więc kluczowe znaczenie dla rokowania, jakości i długości życia chorego. W niniejszym artykule zostały wnikliwie omówione poszczególne narzędzia temu służące

Terminologia

Zgodnie z nomenklaturą European Society for Clinical Nutrition and Metabolism (ESPEN) niedożywienie (malnutrition, undernutrition) to stan wynikający z braku wchłaniania lub braku spożywania substancji żywieniowych, który prowadzi do zmiany składu ciała, upośledzenia fizycznej i psychicznej funkcji organizmu oraz niekorzystnie wpływa na wynik leczenia choroby podstawowej. Skutkiem krańcowego niedożywienia organizmu jest wyniszczenie – kacheksja (cachexia), które objawia się znacznym spadkiem masy ciała w wyniku utraty podskórnej tkanki tłuszczowej (FM – fat mass) oraz zmniejszenia masy mięśniowej (FFM – fat free mass)1. World Health Organization (WHO) definiuje niedożywienie jako „występujący na poziomie komórkowym brak równowagi pomiędzy zapotrzebowaniem na składniki pokarmowe i energię, a podażą, której zaspokojenie pozwala na wzrost, podtrzymywanie funkcji życiowych oraz pełnienie określonych funkcji”2. Oznaczenia niedożywienia zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych w wersji dziesiątej (ICD-10 – International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems) zostały przedstawione w tabeli 13.

Na wyniszczenie nowotworowe (kacheksję) składa się złożony zespół zaburzeń metabolicznych związanych z chorobą zasadniczą, cechujący się postępującym zanikiem mięśni szkieletowych, włącznie z zanikiem tkanki tłuszczowej lub bez niego, niemożliwy do zahamowania przez zwiększoną podaż pokarmów drogą naturalną, prowadzący do postępującego osłabienia funkcjonalnego4. Kacheksja nowotworowa jest specyficzną formą przewlekłego procesu chorobowego (DRM – disease realted malnutrition), z toczącym się procesem zapalnym (tab. 2)5-7. W przeszłości kacheksję starano się identyfikować odrębnie w zakresie zmiennych dotyczących ilości przyjmowanego pokarmu, zmiany masy ciała i pomiarów laboratoryjnych (np. stężenie albumin).

Nowe kryteria rozpoznania niedożywienia w przebiegu choroby nowotworowej zaproponowała w 2019 r. w ramach międzynarodowej inicjatywy Global Leadership Initiative on Malnutrition (GLIM) stworzonej przez cztery towarzystwa naukowe (ESPEN, American S...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Objawy niedożywienia

Następstwem niedożywienia jest utrata FM oraz FFM, w tym zmniejszenie masy narządów wewnętrznych, co może prowadzić do osłabienia mięśni zarówno oddechowych [...]

Metody oceny stanu odżywienia

Ocena stanu odżywienia chorego służy oszacowaniu obecności, typu oraz stopnia nasilenia niedożywienia. Używa się do tego następujących metod:

Podsumowanie

Niedożywienie, które często towarzyszy chorobom nowotworowym (m.in. w wyniku utraty apetytu, zwiększonego metabolizmu bądź działań niepożądanych leczenia), wpływa na obniżenie odporności, [...]
Do góry