Przypadek 34 - Czy wdrożone leczenie farmakologiczne było prawidłowe?

Pacjent 38-letni został przywieziony na oddział psychiatryczny przez zespół ratownictwa medycznego w obstawie policji z powodu agresywnego zachowania wobec ojca. Rok temu chory był hospitalizowany na tutejszym oddziale w związku z następstwami używania substancji psychoaktywnych, przez krótki czas ujawniał objawy psychotyczne. W badaniach laboratoryjnych wykazano wówczas obecność substancji psychoaktywnych: amfetaminy, THC. Podczas hospitalizacji pod wpływem leczenia uzyskano szybką poprawę stanu psychicznego. Po opuszczeniu oddziału pacjent nie stosował się jednak do zaleceń – nie przyjmował leków. Od grudnia 2021 r. mężczyzna przejawiał stopniowo narastające zaburzenia zachowania – objawy urojeniowe w stosunku do ojca. Z relacji pacjenta wynikało, że narkotyki zażywał przez rok, w odpowiedzi na problemy emocjonalne. Obecnie deklarował abstynencję (w wykonanych badaniach laboratoryjnych nie wykazano obecności środków psychoaktywnych).

W wywiadzie: astrocytoma operowany neurochirurgicznie w wieku 6 lat, obecna blizna po kraniotomii, po zabiegu nie obserwowano deficytów neurologicznych. Podczas ostatniej hospitalizacji na tutejszym oddziale wykonano kontrolne badanie obrazowe głowy – nie stwierdzono świeżych zmian.

Przy przyjęciu: pacjent przytomny, świadomość jasna, orientacja auto- i allopsychiczna prawidłowa, nastrój i napęd obniżone, mężczyzna małomówny, na zadane pytania odpowiadał z odroczeniem, lakonicznie, tok myślenia niedokojarzony, ujawniał urojenia prześladowcze, ksobne, trucia, negował myśli samobójcze.

Na oddziale pacjent początkowo nie nawiązywał kontaktu słownego, nie odpowiadał na zadane pytania, był napięty, negatywistyczny. Zaniedbany higienicznie, odmawiał mycia się. Bezkrytyczny w stosunku do objawów chorobowych, swoją hospitalizację tłumaczył złym nastawieniem ze strony ojca. Podczas hospitalizacji, wskutek włączonego leczenia kariprazyną w dawce 3 mg/24 h, uzyskano stopniową poprawę stanu psychicznego. Mężczyzna stał się aktywniejszy, nawiązywał kontakt z innymi pacjentami, nie wykazywał działań agresywnych ani autoagresywnych. Udało się zredukować występujące urojenia. Pacjent stał się częściowo krytyczny w stosunku do objawów chorobowych. Został wypisany do domu w stanie stabilnym, z zaleceniami lekarskimi.

Pytanie kliniczne:

Czy wdrożone leczenie farmakologiczne było prawidłowe?

prof. dr hab. n. med. Piotr Gałecki

Opisany pacjent to 38-letni mężczyzna, u którego pojawiają się epizody psychotyczne o obrazie zespołu paranoidalnego po okresie zażywania różnych substancji psychoaktywnych (SPA). Autorka opisu przypadku jednoznacznie nie wskazuje ostatecznego rozpoznania, które postawiono u pacjenta, zatem możemy rozważać, czy jest to psychoza pojawiająca się w przebiegu uzależnienia, czy schizofrenia, która z powodu stosowania SPA ma nietypowy przebieg, modulowany przez zażywanie tych substancji oraz niesystematyczne przyjmowanie leków. U pacjenta zastosowano kariprazynę w dawce 3 mg/24 h i osiągnięto poprawę stanu psychicznego. W tym miejscu należy zaznaczyć, że kariprazyna jako częściowy agonista receptorów D2 i D3 niesie ze sobą w niektórych sytuacjach ryzyko nasilenia objawów psychotycznych. Z tego powodu u pacjentów z podwójną diagnozą powinny być stosowane atypowe neuroleptyki będące relatywnie silnymi antagonistami receptora D2. Najlepiej takie, które są dostępne w formie długo działających iniekcji, aby poprawić współpracę w leczeniu w przypadku złamania abstynencji.