Szczepienia przeciw HPV a nowotwory jamy ustnej

Rak jamy ustnej i gardła (OPC) to obecnie najczęściej występujący nowotwór złośliwy związany z wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Zakażenie HPV16 w jamie ustnej jest główną przyczyną OPC związanego z HPV w ponad 90% przypadków i głównie (90%) wiąże się z aktywnością seksualną.

Informuje się, że szczepienia przeciwko HPV skutecznie chronią przed zakażeniami anogenitalnymi HPV oraz związanych z nimi nowotworami złośliwymi. Najnowsze raporty sugerują, że szczepienia te zmniejszają również częstość występowania zakażeń HPV w jamie ustnej, co jest prekursorem OPC związanego z HPV. Mimo że szczepionka przeciwko HPV została początkowo zatwierdzona do profilaktyki raka szyjki macicy w 2006 r., to dopiero kilka lat temu, w czerwcu 2020 r., Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków rozszerzyła wskazania do stosowania 9-walentnej szczepionki przeciwko HPV w profilaktyce OPC oraz innych nowotworów głowy i szyi wywołanych przez HPV.

Międzynarodowy zespół naukowców przeprowadził przegląd literatury w celu porównania częstości zakażeń wirusem HPV w jamie ustnej między osobami zaszczepionymi szczepionkami przeciwko HPV a osobami niezaszczepionymi z grupy kontrolnej. W analizie uwzględniono kontrolowane badania oceniające skuteczność i efektywność oficjalnie zatwierdzonych szczepionek przeciwko HPV.

W sumie sześć badań, obejmujących łącznie 15 240 uczestników, zostało uwzględnionych w metaanalizie. Wyniki wskazały, że osoby zaszczepione miały o 46% mniejsze ryzyko zakażenia wirusem HPV typu szczepionkowego w jamie ustnej. Druga metaanaliza, opierająca się na czterech badaniach z udziałem 13 285 uczestników, wykazała aż 80% mniejsze prawdopodobieństwo zakażenia wirusem HPV16 w jamie ustnej.

Wnioski z przeprowadzonego badania sugerują, że szczepionki przeciwko HPV mogą stanowić ochronę przed zakażeniem wirusem HPV typu szczepionkowego, w tym szczególnie przed zakażeniem HPV16, który jest związany z wysokim ryzykiem wystąpienia nowotworów gardła związanych z HPV. Szczepienia przeciwko HPV, szczególnie u mężczyzn, u których nowotwory gardła związane z HPV są powszechne, mogą przyczynić się do zmniejszenia zachorowalności na tę chorobę.

W najnowszym badaniu prowadzonym przez zespół naukowców pod kierunkiem doktora Yuehan Zhang dokonano analizy baz medycznych dotyczących zachorowań na raka jamy ustnej i gardła oraz szczepień przeciwko HPV. Na tej podstawie udało się przewidzieć wpływ szczepień na częstość występowania tych nowotworów w różnych grupach wiekowych. Badacze oszacowali, że odsetek zachorowań na raka jamy ustnej i gardła zmniejszy się o prawie 50% w okresie od 2018 do 2045 wśród osób w wieku od 36 do 45 lat. Niemniej jednak dla ogólnej populacji wskaźnik ten pozostanie na zbliżonym poziomie, ze względu na nadal rosnącą zachorowalność na te nowotwory u osób starszych, które nie korzystały z programów szczepień.

Podsumowując, dane potwierdzają istotną rolę szczepień przeciwko HPV w zapobieganiu nowotworom jamy ustnej i gardła. Ich stosowanie przyczynia się do zmniejszenia liczby przypadków nowotworów związanych z zakażeniem wirusem HPV. Dlatego też promowanie i kontynuacja programów szczepień przeciwko HPV stanowią kluczowy element walki z nowotworami jamy ustnej i gardła.

Literatura 

Zhang Y, Fakhry C, D’Souza G. Projected Association of Human Papillomavirus Vaccination With Oropharynx Cancer Incidence in the US, 2020-2045. JAMA Oncol. 2021;7(10):e212907. doi:10.1001/jamaoncol.2021.2907

Tsentemeidou A, Fyrmpas G, Stavrakas M, Vlachtsis K, Sotiriou E, Poutoglidis A, Tsetsos N. Human Papillomavirus Vaccine to End Oropharyngeal Cancer. A Systematic Review and Meta-Analysis. Sex Transm Dis. 2021 Sep 1;48(9):700-707. doi: 10.1097/OLQ.0000000000001405. PMID: 34110733.