Cukrzyca a zdrowie jamy ustnej – czy jest pomiędzy nimi związek?

Często podkreśla się wpływ cukrzycy na stan jamy ustnej, wg Löe zapalenie przyzębia nazywane jest „szóstym powikłaniem cukrzycy”.

Wielu autorów podkreśla również istotność higieny jamy ustnej w rozwoju cukrzycy. Jama ustna jest indykatorem stanu zdrowia całego organizmu. Tym samym lekarz dentysta może być lekarzem pierwszego kontaktu, który pomoże wykryć chorobę ogólną.  

Do powikłań cukrzycy nie należą tylko znane nam wszystkim schorzenia takie jak neuropatia, nefropatia czy też retinopatia cukrzycowa. Niewyrównana cukrzyca, szczególnie hiperglikemia, mogą wpływać na osłabienie funkcji neutrofilów, spadek syntezy kolagenu i zmniejszenie aktywności kolagenazy. Również neuropatia i angiopatia cukrzycowa mogą mieć swoje odzwierciedlenie w jamie ustnej.  

Wiele badań podkreśla wpływ niewyrównanej cukrzycy (HbA1c >7,0%) na wystąpienie zmian w jamie ustnej. Naukowcy podkreślają szczególny wpływ cukrzycy typu 2. Wg niektórych badań zmiany w obrębie błony śluzowej jamy ustnej mogą wystąpić u 45-88% pacjentów z cukrzycą typu 2, w porównaniu z 25% w populacji bez cukrzycy. Do zmian takich należeć mogą: zapalenie dziąseł, próchnica, suchość w jamie ustnej, kandydoza jamy ustnej oraz liszaj płaski. Powikłania te, szczególnie zapalne, mają dwukierunkowy związek z cukrzycą i mogą przyczynić się do zwiększenia poziomu glukozy we krwi, co za tym idzie braku możliwości uzyskania długoczasowych celów terapeutycznych i powstania innych powikłań wpływających na jakość życia pacjentów.  

Naukowcy z Seulu przeprowadzili badanie kohortowe w populacji Korei, na podstawie danych uzyskanych z Krajowego Systemu Ubezpieczeń - National Health Insurance System-Health Screening Cohort (NHIS-HSC). Zespół badawczy przeanalizował informacje dotyczące 188 013 osób biorąc pod uwagę dane demograficzne, historie choroby, a także wyniki uzyskane w badaniach laboratoryjnych i badaniu jamy ustnej. Aż 17,5% badanej populacji cierpiało na chorobę przyzębia, a u 16,1% wystąpiła cukrzyca. Cukrzyca jest chorobą wieloczynnikową. Wiele zmiennych może wpłynąć na jej powstanie oraz przebieg. Autorzy w badaniu uzyskali zależność statystyczną badanych zmiennych. Badania zespołu z Seulu udowodniły, że częste mycie zębów i utrzymywanie higieny jamy ustnej mogą być czynnikami hamującymi wystąpienie cukrzycy „nowopowstałej”. W tym samym badaniu udowodniono, że zwiększona liczba utraconego uzębienia i zła higiena mogą być czynnikami sprzyjającymi wystąpieniu cukrzycy.  

Niestety poziom wiedzy wśród pacjentów dotyczący dwukierunkowego związku pomiędzy cukrzycą a zdrowiem jamy ustnej jest często niewystarczający. Diabetycy powinni być edukowani w tym temacie oraz pouczani o konieczności regularnych wizyt u lekarza dentysty oraz diabetologa. Multidyscyplinarne, holistyczne podejście do pacjenta, a także współpraca lekarzy różnych specjalności, szczególnie lekarzy dentystów i diabetologów, może zapewnić pacjentom lepszą opiekę, a tym samym polepszyć ich jakość życia.  

Kudiyirickal MG, Pappachan JM. Diabetes mellitus and oral health. Endocrine. 2015 May;49(1):27-34  

Chang Y, Lee JS, Lee KJ, Woo HG, Song TJ. Improved oral hygiene is associated with decreased risk of new-onset diabetes: a nationwide population-based cohort study. Diabetologia. 2020 May;63(5):924-933 

Luo H, Wu B, Kamer AR, Adhikari S, Sloan F, Plassman BL, Tan C, Qi X, Schwartz MD. Oral Health, Diabetes, and Inflammation: Effects of Oral Hygiene Behaviour. Int Dent J. 2022 Aug;72(4):484-490