Ząbkowanie u dzieci. Jak przejść bezpiecznie i bez bólu?

Stanowisko polskich ekspertów dotyczące zalecanych metod

Kiedy dziecku wyrzynają się pierwsze zęby, rodzice stosują różne sposoby, które nie zawsze są skuteczne, a cżęsto wręcz niebezpieczne. 

Jakie metody stosować, a których unikać? Grupa ekspertów stomatologii dziecięcej, pediatrii, neonatologii i farmakologii dokonała przeglądu aktualnego piśmiennictwa i opracowała wskazówki dotyczące postępowania w czasie ząbkowania u dzieci.  

Wyniki opublikowało na swojej stronie internetowej Polskie Towarzystwo Stomatologiczne, które było inicjatorem przedsięwzięcia. 

Naukowcy przytaczają badania prowadzone w grupie rodziców 630 dzieci w wieku 5-36 miesięcy, które wykazały, że aż 83,6% opiekunów jest przekonanych, że w czasie ząbkowania wystąpił u dziecka dyskomfort lub ból, który wymagał interwencji. 

Najczęściej obserwowano: nadmierne ślinienie się, podwyższenie temperatury ciała, zaburzenia snu, pobudzenie dziecka, rzadziej utratę apetytu, biegunkę, objawy nieżytu górnych dróg oddechowych (katar). 

Jak radzili sobie rodzice? Wśród stosowanych metod były: aplikacja miejscowa środków przeciwbólowych, podawanie gryzaków, a także butelki mleka lub soku w nocy. 

Badania polskie wykazały, że jedynie 6% matek stosujących preparaty łagodzące dyskomfort związany z ząbkowaniem znało ich skład. Aż 11,6% stosowało różne metody „na ząbkowanie” przy braku jakichkolwiek objawów miejscowych lub ogólnych, a 6,8% profilaktycznie aplikowało na dziąsła środki miejscowe. Niestety tylko u 16,8% dzieci szczotkowanie zębów rozpoczęto wraz z wyrzynaniem się pierwszego zęba. Procedury higieny jamy ustnej nie były jednak uważane za metodę rozwiązywania problemów. 

Metody, że zęby bolą 

Polscy eksperci alarmują, że obecnie obserwuje się globalny trend popularyzowania alternatywnych środków „na ząbkowanie”, których skuteczność nie została potwierdzona ani zweryfikowana naukowo. 

Niektóre z nich stanowią zagrożenie dla dziecka. Zyskują one wielu zwolenników, gdyż są reklamowane jako „naturalne”. 

Są nimi np.: 

– bursztynowe naszyjniki lub bransoletki (ryzyko uduszenia, zachłyśnięcia), 

– mrożone gryzaki, mrożone produkty spożywcze (ryzyko szoku termicznego, zbyt dużego skurczu naczyń krwionośnych dziąseł oraz mechanicznego uszkodzenia błony śluzowej), 

– środki homeopatyczne, w tym zawierające belladonnę, 

– środki zawierające substancje potencjalnie szkodliwe dla dzieci, np. alkohol, lidokainę, benzokainę, sacharozę, salicylan choliny. 

Ponadto dzieciom podaje się warzywa lub mrożone pieczywo do żucia, butelkę lub pierś nie w celu karmienia, lecz uspokojenia. Niektóre matki uważają, że warto podawać antybiotyki. 

Sposoby zalecane 

Jakie metody postępowania w łagodzeniu objawów ząbkowania są polecane według najnowszej wiedzy? 

Niefarmakologiczne: 

– oczyszczanie wałów zębowych i zębów, 

– masaż dziąseł (czystym palcem lub z użyciem silikonowej nakładki na palec), 

– schłodzone gryzaki, 

– metody behawioralne. 

Farmakologiczne: 

– miejscowe – żele zawierające ksylitol, kwas hialuronowy, składniki naturalne (należy wybierać żele adhezyjne, aby utrzymały się w miejscu aplikacji u dziecka śliniącego się w czasie ząbkowania), 

– ogólne – ibuprofen (działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe) lub paracetamol (działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe) – rozważyć podanie leku na noc. 

Produkty łagodzące dyskomfort zawierające: 

kwas hialuronowy, ksylitol, korzeń lukrecji, prawoślaz zwyczajny, róża damasceńska, aloes, rumianek. 

Tego unikaj 

Na podstawie aktualnego stanu wiedzy preparatami nierekomendowanymi do stosowania u niemowląt w momencie ząbkowania są te, które w składzie zawierają: lidokainę/lignokainę, belladonnę, sacharozę, alkohol, salicylan choliny. 

Czytaj składy 

Autorzy wskazują, że niestety część środków stosowanych w czasie ząbkowania dostępnych w Polsce zawiera związki niepolecane dla małych dzieci. Zalecają, by zapoznawać się ze składem oraz treścią ulotek wybierając preparaty na ząbkowanie dla niemowląt. 

Autorami „Stanowiska polskich ekspertów dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności składników obecnych w środkach medycznych używanych podczas ząbkowania dziecka” są: prof. Dorota Olczak-Kowalczyk, prof. Teresa Jackowska, prof. Ewa Helwich, prof. Dagmara Mirowska-Guzeł, dr hab. n. med. Anna Turska-Szybka. Aktualizacja wskazówek planowana jest nie później niż po 5 latach. 

Źródło: https://ptsd.net.pl/wp-content/uploads/2023/02/ns_2022_031-038.pdf 

Oprac. id