Odma otrzewnowa niewymagająca interwencji chirurgicznej może być powikłaniem kolonoskopii diagnostycznej lub zabiegowej. Przed badaniem jelito jest na ogół odpowiednio oczyszczone, nie dochodzi zatem do znaczącej kontaminacji jamy otrzewnej. Po desuflacji niewielki otwór w ścianie jelita może zostać zaklejony fragmentem sieci większej. Ograniczeniu choroby sprzyja brak zaburzeń odpornościowych i gojenia.

Zespół po polipektomii

Opisano klasyczny zespół po polipektomii, któremu może towarzyszyć obecność powietrza w jamie otrzewnej.

Przyczyny

Przyczyną wystąpienia zespołu jest uszkodzenie ściany jelita przez urządzenie elektrokoagulacyjne w trakcie usuwania polipa. Pojawienie się gazu w jamie otrzewnej może być następstwem:

• mikroperforacji jelita, przez którą wydostaje się jedynie treść gazowa
• znacznego ścieńczenia ściany jelita, która zachowuje ciągłość, a gaz przedostaje się do jamy otrzewnej na zasadzie dyfuzji.

Objawy

Podrażnienie błony surowiczej powoduje:

• ból
• ograniczone objawy otrzewnowe
• podwyższenie temperatury ciała
• leukocytozę.

Odma otrzewnowa po usunięciu polipa odbytnicy

Opisano pojedyncze przypadki chorych, u których wolny gaz pojawił się w jamie otrzewnej po usunięciu polipa odbytnicy. Odma otrzewnowa może wówczas współistnieć z odmą zaotrzewnową, która przez ciągłość dość łatwo rozprzestrzenia się na inne tkanki, również śródpiersia i szyi. Mechanizmy, w jakich może dochodzić do przechodzenia gazu z przestrzeni zaotrzewnowej do jamy otrzewnej, opisano w dalszej części.

Leczenie

Leczenie chirurgiczne

Decyzja o wstrzymaniu się od operacji u chorych po polipektomii z odmą otrzewnową i objawami brzusznymi jest na ogół trudna. Nie ustalono jednolitego stanowiska. Niektórzy autorzy zalecają przyjęcie postawy wyczekującej, nawet jeśli występują niewielkie objawy otrzewnowe. Słuszność takiego postępowania potwierdzają opisy:

• częstej skuteczności leczenia zachowawczego
• nieodnalezienia miejsca uszkodzenia jelita w trakcie operacji.

Leczenie zachowawcze

Leczenie zachowawcze polega na:

• obserwacji
• wstrzymaniu odżywiania doustnego
• podawaniu płynów dożylnie
• antybiotykoterapii o szerokim zakresie działania.

Dializy otrzewnowe

Dializy otrzewnowe są przeprowadzane u chorych z niewydolnością nerek. U 11-34% z nich na zdjęciu RTG jamy brzusznej można uwidocznić powietrze w jamie otrzewnej, które znika po 2-7 dniach od zabiegu.