Świerzb (scabies) jest zakaźną chorobą skóry wywoływaną przez świerzbowca ludzkiego (Sarcoptes scabiei var. hominis), ektopasożyta należącego do roztoczy. W języku greckim sarx oznacza błysk, koptein oznacza ciąć, natomiast w języku łacińskim scabere oznacza drapać.[1] Nazwa choroby i pasożyta odwołuje się zatem do dolegliwości świądowych, powodowanych przez świerzbowce drążące tunele w naskórku.[2] Po licznych nieudanych próbach zidentyfikowania czynnika wywołującego chorobę dokonali tego w 1687 roku przy użyciu mikroskopu świetlnego dwaj włoscy badacze Bonomo i Cestoni. Również jako pierwsi postawili oni przełomową tezę, że świerzb jest chorobą zakaźną, a Bonomo twierdził, że można leczyć ją za pomocą preparatów stosowanych zewnętrznie.[3]

Epidemiologia

Na świerzb choruje na świecie ok. 300 mln osób rocznie, co stanowi 5 proc. ogólnej populacji.[4] W Polsce w roku 2008 według rejestru Państwowego Zakładu Higieny całkowita liczba zarażeń wyniosła 11 044, a częstość zachorowań oceniono na 29/100 tys. zdrowej populacji.[5] W 2009 roku ustał ustawowy obowiązek zgłaszania i rejestracji świerzbu w naszym kraju, dlatego brak aktualnych danych epidemiologicznych na ten temat.[6] Choroba dotyczy wszystkich grup społecznych bez względu na wiek, płeć, rasę czy status socjoekonomiczny. Badania epidemiologiczne przeprowadzone w Mali, Indiach i Brazylii potwierdzają, że przeludnienie, zwłaszcza w pomieszczeniach sypialnych, zwiększa ryzyko zakażenia.[7] Przyczyniają się do niego także:

• wyniszczenie fizyczne,
• obniżona odporność,
• choroby upośledzające funkcję barierową skóry,
• niski poziom higieny,
• wiek poniżej 15. r.ż. – świerzb jest najczęstszy u niemowląt i małych dzieci,
• pora roku – zimą dochodzi do zakażeń częściej niż latem.[2]