Zmiany na błonach śluzowych narządów płciowych żeńskich

Zmiany na śluzówkach narządów płciowych żeńskich stanowią duże wyzwanie diagnostyczne, ale przede wszystkim terapeutyczne dla lekarzy dermatologów i ginekologów. Wiele pacjentek nie zgłasza problemów w tej lokalizacji ze względu na poczucie wstydu. Dlatego tak ważne jest, by pełne badanie dermatologiczne zawierało ocenę śluzówek we wszystkich lokalizacjach. Często prawidłowo przeprowadzony wywiad ujawnia nieprawidłowości w omawianej okolicy, ponadto pozwala skierować diagnostykę na właściwe tory, z uwzględnieniem lub wykluczeniem schorzeń przenoszonych drogą płciową.

Choroby, które zajmują śluzówki narządów płciowych, mogą być charakterystyczne dla tych okolic (np. kłykciny kończyste), dotyczyć śluzówek zarówno narządów płciowych, jak i jamy ustnej (np. infekcja wirusem opryszczki) lub zajmować śluzówkę i skórę gładką (np. liszaj twardzinowy, choroby pęcherzowe lub łuszczyca). Część schorzeń dających objawy na wargach sromowych należy do spektrum chorób przenoszonych drogą płciową (opryszczka, kłykciny kończyste, kiła).

Diagnostyka różnicowa zmian w okolicach warg sromowych jest obszernym zagadnieniem. W artykule opisujemy zmiany okolic sromu najczęściej spotykane w praktyce dermatologa.

Liszaj twardzinowy sromu

Jest to choroba spotykana głównie u kobiet w okresie dziecięcym oraz w 5-6 dekadzie życia. Etiopatogeneza nie została dobrze poznana. Obserwuje się istotnie częstsze współwystępowanie z chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak bielactwo, liszaj płaski, twardzina ograniczona, toczeń rumieniowaty układowy oraz przewlekła choroba przeszczep przeciw gospodarzowi. Podejrzewa się, że autoantygenem rozpoczynającym kaskadę stanu zapalnego może być białko macierzy pozakomórkowej 1 (ECM-1). Objawy dotyczą zarówno skóry gładkiej, jak i śluzówek. W przypadku narządów płciowych żeńskich mogą występować na sromie, kroczu i w okolicy okołoodbytniczej, a u mężczyzn na żołędzi prącia i napletku. U kobiet najczęściej obserwuje się zmiany śluzówek narządów płciowych barwy białawej, zanik i stwardnienie tkanek. Zmiany bywają określane jako twardzinopodobne, z wykrywalną hiperkeratozą na powierzchni (ryc. 1-3). Pacjentki często zgłaszają bardzo nasilony świąd i suchość zajętych okolic. Rozpoznanie choroby ustala się na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego, a jedynie w przypadkach wątpliwych, opornych na leczenie lub podejrzanych o rozrost nowotworowy pobiera się wycinek do badania histopatologicznego.