Rogowacenie słoneczne (AK – actinic keratosis) jest jedną z najczęstszych chorób dermatologicznych, powodowaną przez nadmierną i przewlekłą ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe. Najczęściej (w ok. 75% przypadków) zmiany pojawiają się na fotouszkodzonej skórze, głównie twarzy, głowy, szyi oraz grzbietowych części rąk i przedramion¹. Według Memona i wsp. AK dotyka w Europie ok. 34% mężczyzn i 18% kobiet w wieku powyżej 70 lat². Chorobę tę stwierdza się coraz częściej z powodu starzenia się światowej populacji³.

Patomechanizm

Promieniowanie UVB (290-320 nm) może powodować tworzenie się dimerów cyklobutanopirymidyny oraz fotoproduktów 6,4-pirymidyno-pirymidonu i prowadzić do bezpośredniego uszkodzenia DNA^4,5. W efekcie dochodzi do zahamowania funkcji białek supresorowych takich jak p53 i do klonalnej ekspansji keratynocytów, co prowadzi do AK⁶. Poprzez indukcję białka p53 keratynocyty stymulują produkcję związku zwanego proopiomelanokortyną, która przekształca się w hormon odpowiedzialny za aktywację melanocytów, co skutkuje syntezą eumelaniny, powodując ciemniejsze zabarwienie skóry⁷. Wydaje się, że rozregulowanie szlaku p53 odgrywa najważniejszą rolę w rozwoju AK, a także raka kolczystokomórkowego (SCC – squamous cell carcinoma)⁸. Z kolei absorpcja promieniowania UVA (320-400 nm) przez chromofory skóry skutkuje wytwarzaniem reaktywnych form tlenu, które utleniają reszty guaniny w DNA, powodując ich mutagenność^9,10.

Niektóre badania sugerują, że infekcje wirusami brodawczaka ludzkiego działają jako kofaktory rozwoju AK¹¹, zwłaszcza w połączeniu ze zmianami DNA wywołanymi promieniowaniem UV^11-13. Postuluje się, że dzieje się to poprzez zwiększanie ekspresji wirusowych onkoprotein E6 i E7 w zakażonych keratynocytach¹⁴.

Diagnostyka

Większość ognisk AK rozpoznaje się na podstawie badania klinicznego i oceny czynników ryzyka. Ogniska AK zazwyczaj występują pod postacią szorstkich łuszczących się plam, blaszek lub grudek na rumieniowym podłożu w miejscu wykazującym oznaki przewlekłego uszkodzenia słonecznego. Zmiany nie przekraczają zwykle 1 cm i przy badaniu palpacyjnym mają teksturę przypominającą papier ścierny^15,16.

Biopsję skóry należy wykonać, jeśli występuje co najmniej jedna z następujących cech klinicznych (sugerujących SCC lub inne rodzaje raka skóry): naciek, stwardnienie, owrzodzenie, hiperpigmentacja, szybkie powiększanie się i ból16. Procedurę tę mo...