Badania diagnostyczne w dermatologii
Badania nieinwazyjne i inwazyjne w chorobach narządu paznokciowego
lek. Barbara Olszewska1
dr hab. n. med. Adriana Polańska2
prof. dr hab. n. med. Aleksandra Dańczak-Pazdrowska1
- Choroby paznokci – częsty problem w praktyce dermatologicznej
- Wykorzystanie badań nieinwazyjnych w schorzeniach narządu paznokciowego
- Inwazyjne metody diagnostyczne – kiedy konieczne jest ich zastosowanie
Choroby paznokci są częstym problemem, z którym zmagają się pacjenci dermatologiczni. Chociaż w większości przypadków zmiany płytek paznokciowych diagnozuje się na podstawie badania fizykalnego, to nie zawsze obraz kliniczny jest wystarczający do ustalenia rozpoznania. Problemów diagnostycznych nastręczają zwłaszcza schorzenia przebiegające z zajęciem wyłącznie płytki paznokciowej, takie jak łuszczyca lub liszaj płaski ograniczony do paznokci, a także zmiany nowotworowe umiejscowione pod płytką paznokciową.
Budowa i fizjologia narządu paznokciowego
Płytka paznokciowa jest najbardziej zewnętrznie położonym elementem układu paznokciowego. Ta składająca się w 90% z keratyny struktura o średniej grubości 0,36-0,43 mm ma 3 warstwy:
- grzbietową o grubości ok. 0,1 mm, składającą się ze ściśle przylegających do siebie komórek, których filamenty keratynowe położone równolegle i prostopadle do osi wzrostu tworzą siatkę odpowiadającą za wytrzymałość i twardość paznokcia
- środkową o grubości 0,3-0,5 nm, zbudowaną z luźniej przylegających do siebie komórek, których mikrofilamenty keratynowe są ułożone prostopadle do osi wzrostu, co nadaje płytce paznokciowej elastyczność
- brzuszną o grubości 0,06-0,08 mm, odpowiadającą za przyleganie płytki do łożyska paznokciowego1-3.
Za wytworzenie płytki paznokciowej jest odpowiedzialna macierz paznokcia, położona proksymalnie od niej. Fragment macierzy pokryty obrąbkiem naskórkowym (eponychium) jest widoczny wzdłuż proksymalnego brzegu paznokcia w postaci białego, owalnego obszaru nazywanego obłączkiem (lunula). W proksymalnej części macierzy paznokcia wytwarzana jest grzbietowa, a w dystalnej warstwie – brzuszna część płytki paznokciowej4. Macierz paznokciowa jest połączona ścięgnem biegnącym nad kością paliczka dystalnego z dystalnym stawem międzypaliczkowym. Pod płytką paznokciową znajduje się łożysko paznokcia (obszar umożliwiający przyleganie płytki paznokciowej podczas jej wzrostu); jest to struktura bogato unaczyniona, a liczne drobne naczynia krwionośne nadają płytce paznokciowej różowy odcień. Łożysko przechodzi w obrąbek podpaznokciowy (hyponychium), który oddziela je od płytki paznokciowej. Od boku struktury te są chronione przez boczne wały paznokciowe, natomiast od strony bliższej przez proksymalny wał paznokciowy. Schematyczny przekrój przez narząd paznokciowy przedstawiono na rycinie 1.
