Gospodarka hormonalna a cukrzyca
Zaburzenia przemiany węglowodanowej w akromegalii
dr n. med. Natalia Zawada-Kornalewicz
prof. dr hab. n. med. Katarzyna Cypryk
- Patomechanizm zaburzeń gospodarki węglowodanowej u chorych na akromegalię
- Leczenie akromegalii: normalizacja stężenia GH i IGF-1 w surowicy, leczenie neurochirurgiczne (uzupełniająco radioterapia) i farmakoterapia
- Omówienie poszczególnych grup leków stosowanych w terapii akromegalii: agoniści dopaminy, analogi somatostatyny I i II generacji, antagonista receptora GH (pegwisomant)
Akromegalia jest spowodowana nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu (GH – growth hormone), najczęściej przez gruczolaka somatotropowego przysadki. Choroba występuje z częstością 70 przypadków/1 mln. Hormon wzrostu wykazuje działanie obwodowe za pośrednictwem insulinopodobnego czynnika wzrostu typu 1 (IGF-1 – insulin-like growth hormone-1), który jest wytwarzany w wątrobie pod wpływem stymulacji GH. Nadmierna sekrecja IGF-1 odpowiada za pojawienie się objawów akromegalii, takich jak powiększenie obwodowych części ciała czy wzrost masy ciała, ale wiąże się także z wystąpieniem chorób współistniejących, jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy zespół bezdechu sennego1-3. Mimo że akromegalia prowadzi do charakterystycznych zmian w wyglądzie i rozwoju powikłań ogólnoustrojowych, rozpoznawana jest zbyt późno, zwykle z 7-letnim opóźnieniem w stosunku do wystąpienia jej pierwszych objawów. Powikłania sercowo-naczyniowe, w tym cukrzyca, a także nowotwory są przyczynami niemal o 30% większej śmiertelności u pacjentów z akromegalią w porównaniu z populacją ogólną3.
Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego akromegalię należy rozpoznać, jeśli występują objawy kliniczne choroby, stężenie IGF-1 jest podwyższone, a test obciążenia glukozą wykazuje brak hamowania hormonu wzrostu3. Badanie rezonansu magnetycznego pozwala na uwidocznienie guza przysadki.
Chirurgiczne usunięcie guza pozostaje metodą z wyboru w leczeniu akromegalii. Szacuje się jednak, że u ok. 50% pacjentów jest ono niekompletne z uwagi na duże rozmiary i inwazyjność gruczolaka4,5. W leczeniu uzupełniającym stosuje się farmakoterapię: analogi somatostatyny, agonistów dopaminy, pegwisomant oraz pasyreotyd, a także radioterapię3.
Oś GH/IGF-1 i metabolizm glukozy
U pacjentów z akromegalią obserwuje się nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu, który ma działanie diabetogenne. Hormon wzrostu wpływa na gospodarkę węglowodanową, pobudzając glikogenolizę i nasilając glukoneogenezę. Nadmiar GH dodatkowo zmniejsza ...
W ostatnim czasie pojawiają się doniesienia dotyczące roli adiponektyn, np. wisfatyny, w rozwoju insulinooporności w akromegalii. Sycylijscy badacze wykazali, że im wyższe stężenie wisfatyny w surowicy, tym większa insulinooporność i gorszy profil...
