Stanowisko SMFM nr 53: Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych

Richard H. Lee, MD
Mara Greenberg, MD
Torri D. Metz, MD
Christian M. Pettker, MD

Society for Maternal-Fetal Medicine

Contemporary OB/GYN 2021;66(6):10-13

  • Świąd u kobiety w ciąży
  • Stanowisko Society for Maternal-Fetal Medicine w sprawie postępowania z kobietami w ciąży z rozpoznaną cholestazą wewnątrzwątrobową:
    • monitorowanie stężenia kwasów żółciowych i aktywności transaminaz w surowicy u ciężarnych
    • kwas ursodeoksycholowy podstawą leczenia wewnątrzwątrobowej cholestazy ciężarnych
    • zakończenie ciąży powikłanej cholestazą


Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych (ICP – intrahepatic cholestasis of pregnancy) rozwija się w drugim i trzecim trymestrze ciąży oraz charakteryzuje się świądem i zwiększonym stężeniem kwasów żółciowych w surowicy. Częstość jej występowania w różnych populacjach oceniano na 0,3-15%, najczęściej na 0,3-0,5%1. Mimo że ICP stwarza niewielkie zagrożenie dla kobiet, wiąże się z ryzykiem dla płodu. Utrzymywanie się i nasilenie świądu towarzyszącego ICP są przyczyną dyskomfortu, a zwiększone ryzyko urodzenia martwego budzi istotne obawy zarówno pacjentek, jak i personelu medycznego.

Jakie jest rozpoznanie różnicowe świądu w czasie ciąży?

Świąd jest częstą dolegliwością w okresie ciąży2. W przebiegu ICP jest często uogólniony, ale dotyczy głównie powierzchni dłoniowych rąk i podeszew stóp, jest bardziej nasilony w nocy i na ogół nie wiąże się z wysypką2. Do najczęstszych patologicznych przyczyn świądu swoistych dla ciąży należą: atopowa osutka ciężarnych, polimorficzna osutka ciężarnych, pemfigoid ciężarnych oraz ICP3.

Na czym powinna polegać ocena kobiety w ciąży skarżącej się na świąd?

Podstawą rozpoznania ICP są szczegółowe wywiady i badanie przedmiotowe. Podczas badań podmiotowego i przedmiotowego trzeba rozważyć i ocenić inne przyczyny świądu bez wysypki (tab. 1). ICP powinno się brać pod uwagę u kobiety z nowym początkiem świądu bez wysypki w drugiej połowie ciąży.

Kiedy ocenia się pacjentkę w kierunku innych potencjalnych przyczyn świądu, należy wziąć pod uwagę: początek, rozległość i nasilenie świądu, czynniki go nasilające i łagodzące, moment występowania, wywiady medyczne, stosowanie leków/narkotyków, uczulenia, występowanie atopii (np. wyprysk, alergiczny nieżyt nosa, astma oskrzelowa) w wywiadach osobistych i rodzinnych, zwyczaje dotyczące kąpania się, kontakty domowe, kontakty ze zwierzętami oraz wywiady dotyczące podróżowania. Aby ocenić ryzyko występowania u pacjentki zapalenia wątroby i zakażenia ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV – human immunodeficiency virus), trzeba zebrać wywiady dotyczące aktywności seksualnej i stosowania dożylnie podawanych narkotyków. Należy również zapytać o występowanie ICP podczas poprzednich ciąż.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Jakie jest rozpoznanie różnicowe świądu w czasie ciąży?

Świąd jest częstą dolegliwością w okresie ciąży2. W przebiegu ICP jest często uogólniony, ale dotyczy głównie powierzchni dłoniowych rąk i podeszew [...]

Na czym powinna polegać ocena kobiety w ciąży skarżącej się na świąd?

Podstawą rozpoznania ICP są szczegółowe wywiady i badanie przedmiotowe. Podczas badań podmiotowego i przedmiotowego trzeba rozważyć i ocenić inne przyczyny świądu [...]

Jakie badania laboratoryjne zaleca się u kobiety ze świądem, u której podejrzewa się ICP?

U pacjentek z podejrzeniem ICP zalecamy oznaczenie stężenia kwasów żółciowych i aktywności transaminaz w surowicy (klasa 1B). Za pomocą spektrometrii mas [...]

Czy określone kobiety lub populacje są bardziej zagrożone wystąpieniem ICP?

Większe ryzyko rozwoju ICP opisywano u kobiet z uprzednio występującymi chorobami wątroby i dróg żółciowych. Nawrotem choroby zagrożone są również pacjentki [...]

Jakie są powikłania cholestazy w czasie ciąży?

ICP wiąże się z kilkoma niekorzystnymi następstwami w okresie okołoporodowym, w tym z: urodzeniami martwymi, podbarwieniem płynu owodniowego smółką oraz urodzeniami [...]

Jakie jest zalecane leczenie cholestazy u kobiet w ciąży?

Jako lek pierwszego rzutu w leczeniu matczynych objawów ICP powinno się stosować kwas ursodeoksycholowy (UDCA – ursodeoxycholic acid) (klasa 1A). Dane [...]

Czy seryjne oznaczanie stężenia kwasów żółciowych w surowicy przynosi korzyści?

U pacjentek z ICP stężenie kwasów żółciowych może zwiększać się podczas ciąży, a zwłaszcza szybko rosnąć w miarę zbliżającego się terminu [...]

Jakie powinno być postępowanie u ciężarnych ze świądem i prawidłowym stężeniem kwasów żółciowych?

Świąd w przebiegu ICP może wyprzedzać wzrost stężenia kwasów żółciowych w surowicy o kilka tygodni. W sytuacji gdy objawy się utrzymują [...]

Czy u pacjentek z ICP wskazane jest monitorowanie stanu płodu przed porodem?

Proponujemy, aby u kobiet z rozpoznaniem ICP rozpoczynać monitorowanie stanu płodu przed porodem w takim wieku ciążowym, w którym rozwiązano by [...]

Kiedy należy rozwiązywać ciążę u pacjentek z rozpoznaniem cholestazy?

Mimo że wczesne planowane rozwiązanie ciąży pozwala uniknąć ryzyka późnego urodzenia martwego, trzeba to zestawić z zagrożeniami, które dla noworodka stwarza [...]

Jakie jest prawdopodobieństwo nawrotu ICP?

Ryzyko ponownego wystąpienia ICP w kolejnych ciążach może wynosić nawet 90%, ale dostępne dane są niewystarczające, aby można było określić konkretną [...]

Do góry