„Niniejszy komunikat zawiera ważne informacje na temat wody wodociągowej, z której Państwo korzystają. Informujemy, że zawartość związków per- i polifluoroalkilowych w wodzie dostarczanej przez nasze wodociągi przekroczyła wartości dopuszczalne dla wody pitnej. Nie jest to stan zagrożenia. Zaleca się, aby konsumenci należący do grup ryzyka (kobiety w ciąży lub karmiące piersią, małe dzieci, osoby z upośledzeniem odporności) nie spożywali wody wodociągowej [dostarczanej w naszym mieście], nie pili jej ani nie przygotowywali potraw z jej użyciem, a także aby skonsultowali się z lekarzem”.

– Fragment listu wystosowanego przez lokalne władze

Perfluoro co? Pomimo deklaracji, że ta sytuacja nie jest stanem zagrożenia, zacytowany list – co zrozumiałe – wywołał istotny niepokój u ciężarnej adresatki. Kiedy pojawiają się tego rodzaju środowiskowe zagrożenia dla zdrowia, pacjentki często radzą się lekarzy. Wielu praktykujących ginekologów-położników zwykle ma jednak ograniczoną wiedzę na temat związków per- i polifluoroalkilowych (PFAS – per- and polyfluoroalkyl substances) i zdobyło minimalne formalne wykształcenie w tej kwestii, co powoduje, że nie są dobrze przygotowani, aby doradzać swoim pacjentkom.

Czym są PFAS? W jaki sposób jesteśmy narażeni na te związki?

Substancje per- i polifluoroalkilowe to syntetyczne związki chemiczne z silnym wiązaniem węgiel–fluor, które nadaje im właściwość odporności na ciepło i odpychania zarówno wody, jak i tłuszczów. Ich niezwykłe właściwości odporności na zabrudzenia spowodowały, że od ponad 70 lat są powszechnie stosowane w różnych produktach konsumenckich¹. PFAS znajdują się w: naczyniach kuchennych z powłoką zapobiegającą przywieraniu, dywanach oraz tkaninach wodo- i plamoodpornych, nieprzemakalnej odzieży, opakowaniach żywności typu fast food, torbach na popcorn do przygotowania w kuchence mikrofalowej, pudełkach na pizzę, szamponach, lakierach do paznokci, niciach dentystycznych, pianie gaśniczej i innych produktach (ryc. 1).

Związki te są bardzo odporne na degradację i mogą utrzymywać się w środowisku przez wiele lat. Zanieczyszczają wodę, powietrze i glebę poprzez odpady fabryczne, spływ piany gaśniczej oraz wycieki z produktów konsumenckich na składowiskach odpadów2...

Biorąc pod uwagę utrzymywanie się PFAS w środowisku oraz częste szlaki ekspozycji, niemal u każdej osoby można stwierdzić mierzalne stężenie PFAS we krwi3. U strażaków oraz osób pracujących w miejscach wytwarzania PFAS można wykryć większe stężeni...