Splenektomia w położnictwie i ginekologii
lek. Artur Skowyra1
dr hab. n. med. Sebastian Szubert2
dr n. med. Maria Szymankiewicz3
prof. dr hab. n. med. Marek Szczepkowski4
prof. dr hab. n. med. Łukasz Wicherek5,6
- Wskazania do zabiegu usunięcia śledziony u kobiet w ciąży i związane z nim zagrożenia
- Splenektomia jako część operacji cytoredukcyjnej u pacjentek z zaawansowanym rakiem jajnika
- Profilaktyka antybiotykowa i zalecane szczepienia przed planowanym zabiegiem splenektomii oraz po operacji
Śledziona jest największym narządem układu limfatycznego człowieka. Pełni ona wiele istotnych funkcji immunologicznych i metabolicznych. Jednakże każdego roku u 1 osoby na 15 000 przeprowadza się zabieg usunięcia śledziony (splenektomię). W populacji ogólnej najczęstszą przyczyną splenektomii jest uraz. Usunięcie śledziony może również dotyczyć ciężarnych lub stanowić element operacji cytoredukcyjnej z powodu raka jajnika.
Splenektomia w położnictwie
Zabieg splenektomii u kobiet w ciąży jest rzadką sytuacją kliniczną. Głównie jest przeprowadzany w sytuacjach nagłych związanych z pęknięciem śledziony spowodowanym urazem w trakcie wypadku komunikacyjnego lub z pęknięciem śledziony podczas porodu. Istotną przyczyną pilnej splenektomii u ciężarnej jest sytuacja, w której konieczne jest usunięcie śledziony z powodu pęknięcia tętniaka tętnicy śledzionowej (TTŚ).
Tętniak tętnicy śledziony jest rzadkim stanem, częstość jego występowania waha się na poziomie 0,01-0,2% w populacji ogólnej1. Pęknięcie TTŚ dotyczy najczęściej młodych kobiet, a większość rozpoznanych przypadków występuje w czasie ciąży2. Ryzyko pęknięcia tętniaka w okresie ciąży wzrasta z powodu zmian hormonalnych i pod wpływem krążenia hiperkinetycznego3. W 2022 roku Aung i wsp. opisali 75 przypadków pęknięcia TTŚ u kobiet w ciąży. Średni wiek pacjentek wynosił 31 lat. Ponad połowa ciężarnych (64,4%) była wieloródkami. W większości przypadków (54,8%) do pęknięcia TTŚ doszło w III trymestrze ciąży. Podstawowym objawem był ból brzucha zlokalizowany głównie w nadbrzuszu i po stronie lewej. U 20% badanych wystąpił nagły wstrząs hipowolemiczny. U części pacjentek objawy kliniczne pęknięcia TTŚ mają charakter podostry. Jest to związane z gromadzeniem się krwi w pierwszej kolejności w torbie sieciowej. Dopiero później, gdy krew wydostaje się do jamy otrzewnowej, rozwijają się objawy ostrego brzucha i wstrząs hipowolemiczny. W takiej sytuacji wykonuje się zwykle pilną laparotomię ze splenektomią. W omawianym badaniu śmiertelność kobiet w ciąży wskutek pęknięcia TTŚ wynosiła 25,7%, a ich płodów – 50%1. Wcześniej, bo w 2016 roku, Sadat i wsp. zaobserwowali jeszcze wyższe wskaźniki śmiertelności – przy pęknięciu TTŚ śmiertelność wśród matek dochodziła do 75%, a w przypadku płodów sięgała aż 95%4.
