W niniejszym artykule przedstawiono istotne z punktu widzenia autorów elementy przygotowania pacjenta do operacji kardiochirurgicznej. Z oczywistych względów istnieją znaczne rozbieżności w przypadku zabiegów przeprowadzanych w trybie planowym oraz pilnym, dlatego zaprezentowano te sytuacje osobno.

Wprowadzenie

Kwalifikacja do operacji kardiochirurgicznej, samo jej przeprowadzenie i bezpośrednia opieka pooperacyjna są domeną lekarzy kardiochirurgów, natomiast za odpowiednie przygotowanie pacjenta w okresie przedoperacyjnym często odpowiada lekarz kardiolog opiekujący się chorym w warunkach ambulatoryjnych lub szpitalnych. W artykule zaprezentowano ważne – zdaniem autorów – elementy przygotowania pacjenta do operacji kardiochirurgicznej, z podziałem na zabiegi wykonywane w trybie planowym i pilnym.

Planowa operacja kardiochirurgiczna

W przypadku planowej operacji kardiochirurgicznej od kwalifikacji do zabiegu upływa zwykle kilka tygodni, które dają pacjentowi i lekarzowi czas na możliwie optymalne przygotowanie się do procedury. Dobre przygotowanie pacjenta do zabiegu pozwala znacząco zmniejszyć ryzyko operacji.

Ocena kliniczna

Na wstępie, po przeprowadzeniu badania podmiotowego i przedmiotowego, należy ocenić ryzyko operacyjne. W tym celu pomocne są skale oceny ryzyka, do których zaliczają się EuroSCORE II oraz STS (Society of Thoracic Surgeons). Pierwsza wersja skali EuroSCORE istotnie zawyżała ryzyko operacyjne i obecnie nie zaleca się jej stosowania. Dużym ułatwieniem w posługiwaniu się skalami są internetowe kalkulatory, a wynik podawany w procentach pozwala oszacować 30-dniowe ryzyko zgonu po operacji kardiochirurgicznej. Uzyskany rezultat pomaga w rozmowie z pacjentem, zwłaszcza jeśli chory ma wątpliwości co do zasadności poddania się operacji.

Jednym z najważniejszych czynników ryzyka operacyjnego jest wiek, dlatego osoby w wieku podeszłym wymagają szczególnej uwagi. Ryzyko bezpośrednich powikłań po operacji pomostowania aortalno-wieńcowego (CABG – coronary artery bypass grafting) u chorych >75 r.ż. rośnie do ok. 10%.¹ U tych pacjentów warto posłużyć się prostą skalą aktywności dnia codziennego (ADL – activities of daily living) w celu oceny tzw. wątłości (frailty); skalę tę zaproponowali ponad 40 lat temu Katz i wsp.² Uwzględnia ona sześć codziennych czynności (kąpiel, ubieranie się, korzystanie z toalety, przemieszczanie się, utrzymanie moczu i stolca, jedzenie). Przyznaje się 0 pkt, jeśli pacjent wykonuje daną czynność bez pomocy, lub 1 pkt, gdy wymagane jest wsparcie osoby trzeciej. Uzyskanie przez chorego choćby 1 pkt w tej skali wiąże się z 2-4-krotnym zwiększeniem ryzyka powikłań operacyjnych.³