Postępowanie w jatrogennych powikłaniach leczenia chorób serca
prof. dr hab. n. med. Tomasz Hirnle
dr n. med. Adrian Stankiewicz
lek. Marek Frank
dr n. med. Grzegorz Hirnle
- Omówienie jatrogennych skutków interwencyjnego leczenia chorób serca i postępowania w przypadku ich wystąpienia
- Powikłania związane z leczeniem choroby niedokrwiennej serca, zaburzeń rytmu serca i stenozy aortalnej
- Konieczność wyboru metod o największej skuteczności i najmniejszym ryzyku powikłań
Jatrogenne powikłania są nieuchronnie powiązane z postępowaniem leczniczym. Ich całkowite uniknięcie byłoby możliwe jedynie w sytuacji całkowitego zaniechania leczenia inwazyjnego lub chirurgicznego. Decyzje o postępowaniu terapeutycznym podejmowane w ramach kardiogrupy polegają głównie na wybraniu metody o największej skuteczności i najmniejszej możliwości wystąpienia powikłań.
W artykule opisano przede wszystkim powikłania powiązane z leczeniem choroby niedokrwiennej serca, zaburzeń przewodzenia rytmu serca i stenozy aortalnej.
Jatrogenne skutki interwencyjnego leczenia chorób serca
Wyróżnia się 2 główne rodzaje powikłań interwencyjnego leczenia chorób serca:
- związane z dostępem naczyniowym
- związane z uszkodzeniem struktur serca i dużych naczyń.
Powikłania związane z dostępem naczyniowym
Najpowszechniej stosowanym dostępem do układu tętniczego jest dostęp wewnątrznaczyniowy przez tętnicę promieniową i udową, ponieważ biegną one powierzchownie i łatwo jest zastosować opatrunek uciskowy. Są to tętnice typu mięśniowego, przy czym pierwsza z nich, o średnicy ok. 3 mm, łatwiej ulega obkurczeniu.
Powikłania punkcji bywają zróżnicowane, w zależności od średnicy zastosowanego wkłucia. Niewielkim urazem dla tętnicy (oprócz miejscowego krwiaka) są nakłucia cienką igłą 0,5 mm w celu pobrania krwi tętniczej do badania gazometrycznego. Podobnie założenie 1-milimetrowego cewnika do tętnicy promieniowej lub udowej w celu ciągłego pomiaru ciśnienia i gazometrii nie prowokuje istotnych powikłań.
Natomiast wkłucia związane z koszulką naczyniową i przeprowadzaniem prowadników oraz cewników do serca, stosowanych przy koronarografii i angioplastyce wieńcowej (PCI – percutaneous coronary intervention), mają średnicę >2 mm i wiążą się z istotnym uszkodzeniem ściany naczynia zarówno w miejscu wkłucia, jak i na jego dalszym przebiegu. Wkłucia te nie blokują przepływu przez tętnicę w trakcie zabiegu.
Kolejnym stopniem urazowości jest wprowadzanie urządzeń wszczepianych do serca, w których systemy dostarczające (trudno je nazwać wkłuciami) mają średnicę 5-9 mm, a więc podobną do średnicy tętnic udowych. Urządzenia te przerywają ścianę naczynia na dużym obszarze i zazwyczaj całkowicie blokują przepływ w naczyniu w trakcie zabiegu. Ten problem dotyczy głównie przezcewnikowego wszczepienia zastawki aortalnej (TAVI – transcatheter aortic valve implantation).
