MT: Rozpoznanie nadciśnienia u niektórych chorych może nastręczać trudności. Z jakimi problemami diagnostycznymi lekarze spotykają się najczęściej?

Prof. Tomasz Grodzicki: Rozpoznanie nadciśnienia tylko z pozoru jest proste. Nasilona reakcja białego fartucha, brak współpracy w trakcie 24-godzinnego monitorowania, stosowanie leków mogących wpływać na wysokość ciśnienia, często występująca u osób starszych niesprawność, demencja, poprzednio przebyte choroby i zabiegi operacyjne to jedynie wybrane problemy w diagnostyce nadciśnienia w zaawansowanym wieku.

Podstawowy problem to właściwa ocena ciśnienia tętniczego, nie tylko w warunkach spoczynku, lecz również w sytuacji stresowej, w trakcie wysiłku fizycznego lub po posiłku. Zmniejszona zdolność do regulacji ciśnienia w wieku podeszłym sprzyja z jednej strony hipotonii prowadzącej do upadków, z drugiej bywa przyczyną nadmiernie wysokich wartości ciśnienia, co może sprzyjać krwotokom mózgowym lub dekompensacji układu krążenia. Choć ambulatoryjne monitorowanie ciśnienia jest pomocne, to jednak często jest źle tolerowane przez osoby starsze, a pomiary domowe są wykonywane niewłaściwie. W diagnostyce warto również pamiętać o migotaniu przedsionków (które utrudnia automatyczny pomiar ciśnienia), zaburzeniach funkcji tarczycy oraz o niewydolności nerek. Dlatego jednorazowy pomiar ciśnienia nie może być powodem do wszczęcia leczenia farmakologicznego.

MT: Jak więc powinna wyglądać prawidłowa diagnostyka nadciśnienia tętniczego u osób starszych?

T.G.: Oprócz standardowych czynności, które wykonujemy w przypadku podejrzenia nadciśnienia tętniczego niezależnie od wieku pacjenta, u osób starszych warto pamiętać o zebraniu dokładnego wywiadu dotyczącego stosowanych leków, osłuchaniu tętnic, pomiarze na obydwu rękach oraz wykonaniu próby ortostatycznej. Kluczowa jest ocena sprawności fizycznej i umysłowej, nastroju oraz otrzymywanego wsparcia. Warto też porozmawiać z opiekunem na temat upadków, zaburzeń poznawczych lub czynności zwieraczy oraz możliwości wsparcia, jakiego opiekun może udzielić pacjentowi w zakresie pomiaru ciśnienia lub podawania leków.

MT: Problemów diagnostycznych może też nastręczać rzekome nadciśnienie tętnicze. Jak je rozpoznać w procesie diagnostycznym?