Neuroinfekcje

Listerioza ośrodkowego układu nerwowego

Bartłomiej Borawski
lek. Agata Czarnowska
prof. dr hab. n. med. Joanna Zajkowska

1Studenckie Koło Naukowe przy Klinice Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji w Białymstoku

2Klinika Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

3Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Joanna Zajkowska

Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji

ul. Żurawia 14, blok E, 15-540 Białystok; e-mail: zajkowsk@umb.edu.pl

  • Obecnie zapadalność na listeriozę zarówno w Polsce, jak i w Europie wzrasta, co jest prawdopodobnie spowodowane zwiększaniem się populacji pacjentów seniorów, jak i immunoniekompetentnych, lepszą rozpoznawalnością choroby, zmianą nawyków żywieniowych i masową produkcją przemysłową żywności
  • W artykule oprócz omówienia epidemiologii, etiologii, etiopatogenezy i obrazu klinicznego listeriozy skupiono się przede wszystkim na przedstawieniu objawów (powikłań) neurologicznych w przebiegu listeriozy ośrodkowego układu nerwowego

Opis przypadku 1 – pacjent immunokompetentny
 Sześćdziesięciojednoletnia pacjentka bez chorób przewlekłych w wywiadzie została przyjęta do kliniki neuroinfekcji z powodu trwających od dwóch tygodni bólu głowy, zawrotów głowy, nudności i senności. W przeddzień hospitalizacji chora zagorączkowała do 39°C. Kobieta była narażona na pokłucia kleszczy w regionie endemicznym. Od momentu pojawienia się objawów była dwukrotnie konsultowana neurologicznie (brak objawów patologicznych), dwukrotnie wykonywano tomografię komputerową głowy (bez odchyleń), wyniki CRP i WBC pozostawały w normie. W trakcie hospitalizacji wykonano punkcję lędźwiową, uzyskując wynik: pleocytoza jednojądrzasta 49/mm3, białko 67,7 mg/dl. Z uwagi na dwufazowy przebieg choroby, narażenie na pokłucie kleszczy oraz wynik badania płynu mózgowo-rdzeniowego początkowy obraz kliniczny sugerował kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) lub neuroboreliozę. Włączono antybiotykoterapię empiryczną, tzn. ceftriakson w dawce 2 g/24 h. Testy serologiczne wykluczyły KZM i neuroboreliozę. W trzeciej dobie pojawiły się zaburzenia świadomości. W posiewie krwi uzyskano wzrost ampicylinoopornej L. monocytogenes wrażliwej na meropenem. W obrazie rezonansu magnetycznego uwidoczniono zakażenie pnia mózgu i móżdżku (rhombencephalitis) (ryc. 1). Mimo terapii celowanej stan chorej się nie poprawił, w 23 dobie wykonano tracheostomię, w 25 założono przezskórną gastrostomię endoskopową (PEG). Pacjentka została przekazana do opieki długoterminowej.

Opis przypadku 2 – pacjent immunoniekompetentny

Dwudziestojednoletnia pacjentka z chorobą Leśniowskiego-Crohna w wywiadzie, od 6 lat leczona immunosupresyjnie (azatiopryna), zamieszkująca teren endemiczny chorób odkleszczowych, została przyjęta do szpitala klinicznego z powodu trwającej od k...


Listerioza jest zakażeniem bakteryjnym wywoływanym przez Gram(+) pałeczki Listeria monocytogenes (L. monocytogenes). Do zakażenia dochodzi zazwyczaj w wyniku spożycia żywności, szczególnie produktów mlecznych niepoddanych prawidłowej obróbce termi...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Listeria monocytogenes

L. monocytogenes jest Gram(+), względnie beztlenową, niewytwarzającą przetrwalników ani otoczki bakterią wewnątrzkomórkową1,5. Cechuje się znaczną opornością na działanie czynników środowiskowych (np. [...]

Epidemiologia, etiologia i etiopatogeneza

Obecnie zapadalność na listeriozę zarówno w Polsce, jak i w Europie wzrasta, co prawdopodobnie spowodowane jest zwiększaniem się populacji pacjentów seniorów [...]

Obraz kliniczny

Obraz kliniczny listeriozy jest zróżnicowany – od zakażeń o łagodnym przebiegu przez zakażenia zlokalizowane do ciężkiej postaci inwazyjnej. Efekt kliniczny zakażenia [...]

Listerioza OUN

Etiologię L. monocytogenes należy zawsze rozważać u osób starszych, obciążonych cukrzycą, innymi chorobami wymagającymi przyjmowania glikokortykosteroidów. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest najczęstszą [...]

Zapalenie mózgu

Zapalenie pnia mózgu i móżdżku jest rzadką postacią listeriozy OUN (szacowaną na około 9% przypadków tej choroby)1,4,13. Należy pamiętać, że z [...]

Ropień mózgu

Szacuje się, że ropnie mózgu występują w około 10% przypadków listeriozy OUN1. Ropień mózgu o etiologii L. monocytogenes powstaje w wyniku [...]

Diagnostyka

Złotym standardem diagnostycznym zakażeń OUN jest diagnostyka bakteriologiczna. Mimo pleocytozy jednojądrzastej nie należy zaniechać badania bakteriologicznego. Podstawowym materiałem do badań w [...]

Rozpoznanie i diagnostyka różnicowa

Podejrzenie listeriozy OUN jest wysuwane na podstawie danych z wywiadu, obrazu klinicznego, wyników badania PMR i obrazu MR. Ważne są informacje [...]

Leczenie

Każde bakteryjne zakażenie OUN jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia, wymagającym jak najszybszej diagnostyki i wdrożenia leczenia3. Nie należy opóźniać rozpoczęcia antybiotykoterapii, [...]

Do góry