Paraparezy spastyczne kończyn dolnych

dr n. med. Anna Sułek

Zakład Genetyki, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa

Adres do korespondencji:

dr n. med. Anna Sułek

Zakład Genetyki, Instytut Psychiatrii i Neurologii

ul. Sobieskiego 9, 02-957 Warszawa

e-mail: suleka@ipin.edu.pl

  • Wykrywanie u pacjentów z dziedziczną paraparezą spastyczną mutacji w genach uważanych dotąd za warunkujące ataksje rdzeniowo-móżdżkowe dało asumpt do stworzenia koncepcji kliniczno-genetycznego kontinuum dla spektrum ataksji i spastyczności oraz zrewidowania sztywnego podziału między tymi dwiema grupami chorób, co może przyczynić się do opracowania terapii opartych na identyfikacji zaburzeń w poszczególnych procesach metabolicznych


Dziedziczne paraparezy spastyczne (HSP – hereditary spastic paraplegias; SPG – spastic paraplegias) obejmują heterogenną pod względem klinicznym i genetycznym grupę chorób zwyrodnieniowych, charakteryzujących się uszkodzeniem dróg korowo-rdzeniowych, a także – do pewnego stopnia – sznurów tylnych rdzenia, prowadzącym do osłabienia i spastyczności kończyn dolnych oraz innych objawów towarzyszących. Stosowany podział kliniczny na postać czystą i złożoną ujawnia kliniczne zróżnicowanie tej grupy chorób, niezależnie od typu SPG czy nawet w obrębie tej samej rodziny. Choroby te mają różne sposoby dziedziczenia (autosomalny dominujący, autosomalny recesywny i sprzężony z chromosomem X), a liczba zidentyfikowanych loci, w których występują mutacje powodujące chorobę, przekracza obecnie 80. Do zaburzenia właściwego funkcjonowania dróg korowo-rdzeniowych przyczyniają się mutacje w genach związanych z następującymi szlakami: budową i organizacją cytoszkieletu oraz retikulum endoplazmatycznego, budową i strukturą mieliny, przewodnictwem dróg korowo-rdzeniowych, stresem retikularnym wywołanym nieprawidłową konformacją białek, metabolizmem kwasów tłuszczowych i fosfolipidów, funkcjonowaniem mitochondriów, formowaniem pęcherzyków i transportem błonowym, dynamiką mikrotubul, transportem aksonalnym.

Analiza diagnostyczna tak wielu genów będących potencjalną przyczyną choroby wymaga zastosowania nowoczesnych metod molekularnych w postaci sekwencjonowania nowej generacji (NGS – next generation sequencing) oraz analizy bioinformatycznej. Niemniej może ona stwarzać trudności interpretacyjne, identyfikując warianty genetyczne, których patogenność nie jest potwierdzona. Wykrywanie u pacjentów z paraparezą spastyczną mutacji w genach uważanych dotąd za warunkujące ataksje rdzeniowo-móżdżkowe (SCA – spinocerebellar ataxias) dało asumpt do stworzenia koncepcji kliniczno-genetycznego kontinuum dla spektrum ataksji oraz spastyczności i zrewidowania sztywnego podziału między tymi dwiema grupami chorób. Takie podejście może się przyczynić do opracowania terapii opartych na identyfikacji zaburzeń w poszczególnych procesach metabolicznych.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Kliniczne aspekty paraparez spastycznych i częstość występowania

Podstawowym objawem HSP kończyn dolnych jest osłabienie i spastyczność ich mięśni. W badaniu neurologicznym u chorych można stwierdzić obustronną spastyczność w [...]

Genetycznie uwarunkowane paraplegie spastyczne i podłoże molekularne

Paraparezy spastyczne, wcześniej nazywane chorobą Strümplla-Lorraina, należą do grupy chorób zwyrodnieniowych OUN i charakteryzują się symetryczną, postępującą spastycznością kończyn, dotykającą początkowo [...]

Molekularne metody diagnostyki

Obecnie zidentyfikowano ponad 80 typów SPG, dla których znane są geny lub przybliżona lokalizacja chromosomowa. Tak duża liczba potencjalnych przyczyn nie [...]

Czynniki genetyczne inne niż mendlowskie

Poza coraz skuteczniejszym wykrywaniem mutacji w rodzinnych, ale też sporadycznych przypadkach chorób neurologicznych większość pacjentów stanowiących szczególnie izolowane przypadki pozostaje niezdiagnozowana [...]

Nowe koncepcje dotyczące klasyfikacji SCA i SPG – zespół ataksji i spastyczności

Ze względu na liczne wyniki analiz NGS w ostatnich latach możemy zaobserwować zmianę podejścia do klasyfikacji paraplegii spastycznych i ataksji rdzeniowo-móżdżkowych. [...]

Podsumowanie

Liczna grupa paraparez spastycznych ze względu na ich dużą heterogenność kliniczną i genetyczną stanowi trudne wyzwanie diagnostyczne. Dostępność nowoczesnych metod analizy [...]
Do góry