Zapalenie spojówek jest jednym z najczęstszych powodów zgłaszania się pacjentów do lekarza. Chlamydia trachomatis jest czynnikiem etiologicznym wywołującym nie tylko zapalenie spojówek. Może być także przyczyną współistniejących zmian w układzie moczowo-płciowym, stanowi zagrożenie dla noworodków, powodując zapalenie spojówek i zapalenie płuc. Przedstawione w artykule charakterystyka drobnoustroju, chorobotwórczość, diagnostyka i leczenie mogą pomóc w postępowaniu w takich przypadkach.

Wprowadzenie

Zapalenie spojówek jest jednym z najczęstszych schorzeń, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza rodzinnego i do okulisty. Objawy w większości przypadków ustępują samoistnie w ciągu 7-10 dni, nawet bez stosowania leków przeciwzapalnych i antybiotyków. Jednak w przypadku niektórych patogenów nieleczone zapalenie przechodzi w stan przewlekły i prowadzi do powikłań.

Chlamydia trachomatis jest bakterią powodującą różne schorzenia, między innymi jaglicę, która mimo upływu lat jest nadal istotną przyczyną utraty wzroku w krajach rozwijających się.¹ W krajach uprzemysłowionych zakażenia te stanową problem u młodych osób oraz stwarzają ryzyko przeniesienia zakażenia na noworodka w trakcie porodu i w konsekwencji – wystąpienia zapalenia spojówek i zapalenia płuc.

Chlamydia trachomatis jest bezwzględnym drobnoustrojem wewnątrzkomórkowym, należy do rodziny Chlamydiaceae, rodzaju Chlamydia, wywołuje zakażenia tylko u ludzi. Wyróżniamy trzy grupy serowarów w tym gatunku odpowiedzialnych za różne schorzenia. Serowary A, B, Ba i C wywołują jaglicę, serowary D-K, urogenitalne, są odpowiedzialne za zakażenia w układzie moczowo-płciowym oraz wtrętowe zapalenie spojówek u dorosłych i noworodków, natomiast serowary L₁-L₃ związane są z ziarniniakiem wenerycznym (LGV – lymphogranuloma venereum).

Chlamydie są drobnoustrojami z pogranicza bakterii i wirusów. Ich ściana komórkowa budową przypomina ścianę bakterii Gram(−), nie zawiera jednak peptydoglikanu. Białka błony zewnętrznej (MOMP – major outer membrane protein) są zróżnicowane u poszczególnych gatunków i stanowią podstawę do tworzenia serowarów. Wielkość drobnoustrojów wynosząca 0,2-1,3 μm oraz korzystanie z systemu energetycznego komórek gospodarza zbliżają je do wirusów; podobnie jak one nie namnażają się na sztucznych podłożach bakteriologicznych.

Cechą charakterystyczną chlamydii jest unikalny cykl rozwojowy, obejmujący dwie formy. Pierwsza to ciałko elementarne (EB – elementary body), małe (200-400 nm), zakaźne, zewnątrzkomórkowe, nieaktywne metabolicznie. Drugie, kilkakrotnie większe cia...