Temat numetu

Gdy zgłasza się mężczyzna pragnący uzyskać ocenę gruczołu krokowego

prof. dr hab. n. med. Tomasz Demkow

Klinika Nowotworów Układu Moczowego, Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Tomasz Demkow, Klinika Nowotworów Układu Moczowego, Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, ul. Roentgena 5, 02-781 Warszawa

  • Ważne zalecenia dotyczące wykonywania (lub nie!) badań przesiewowych
  • Czynności diagnostyczne, które powinien wykonać lekarz rodzinny w swoim gabinecie
  • Kryteria włączenia, zasady aktywnej obserwacji oraz inne możliwości leczenia raka gruczołu krokowego

Liczba nowych rozpoznań raka gruczołu krokowego (RGK) będzie corocznie wzrastać. Przyczyną tego jest:

  • wydłużenie średniego okresu przeżycia mężczyzn (tab. 1) prezentuje prawdopodobieństwo wykrycia komórek RGK w badaniu autopsyjnym w zależności od wieku mężczyzny)
  • łatwiejszy dostęp do badań specjalistycznych
  • udoskonalenie i rozpowszechnienie metod diagnostycznych: swoisty antygen sterczowy (PSA – prostate specific antygen); ultrasonografia gruczołu krokowego wykonana przez odbytnicę (TRUS – transrectal ultrasound); rezonans wieloparametryczny (mpMRI – multiparametric magnetic resonance imaging)
  • poprawa wiedzy społeczeństwa na temat zagrożeń związanych z rozpoznawaniem nowotworów w zaawansowanym stadium rozwoju
  • lepsza organizacja ochrony zdrowia
  • rozwój nowych mało inwazyjnych technik radykalnego leczenia chirurgicznego.


Zgodnie z danymi prezentowanymi przez Krajowy Rejestr Nowotworów w Polsce w 2016 r. rak gruczołu krokowego był pierwszym co do częstości wykrywanym nowotworem wśród mężczyzn – zarejestrowano 15 961 nowych zachorowań oraz 5220 zgonów1. Rycina 1 prezentuje dane epidemiologiczne chorych na RGK w Polsce w różnych okresach.

Etiopatogeneza

Nadal nie wiemy, co może być przyczyną rozwoju RGK. Na podstawie wielu badań naukowych wiedzę na ten temat możemy podsumować w kilku wnioskach. Czynnikiem zwiększającym prawdopodobieństwo rozwoju nowotworu jest:

  • potwierdzona obecność RGK wśród mężczyzn pozostających w pierwszym stopniu pokrewieństwa (ojciec, brat, wuj)
  • nadciśnienie tętnicze
  • nadmierne spożywanie alkoholu
  • nałogowe palenie tytoniu – u mężczyzn, którzy w przeszłości byli nałogowymi palaczami nikotyny, częściej wykrywamy RGK o wysokim stopniu złośliwości; dotyczy to również mężczyzn, którzy zakończyli palenie nikotyny co najmniej 10 lat przed potwierdzeniem diagnozy
  • rzeżączka
  • praca w różnych porach dnia i nocy (praca zmianowa).


Do chwili obecnej brak podstaw naukowych potwierdzających wpływ leków (leki stosowane w cukrzycy, statyny, kwas acetylosalicylowy, niesteroidowe leki przeciwzapalne – NLPZ, inhibitory 5α-reduktazy), chorób metabolicznych, diety oraz wazektomii na rozwój RGK. Niektóre doniesienia naukowe potwierdziły, iż obrzezanie, ejakulacja z częstością większą niż 21 razy w okresie 30 dni, ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe zmniejszają prawdopodobieństwo rozwoju nowotworu3.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Obraz kliniczny

Każdy zgłaszający się do lekarza mężczyzna powinien przedstawić swoje problemy z oddawaniem moczu. Niestety nie ma charakterystycznych objawów rozwijającego się RGK. [...]

Badanie przesiewowe

Wykonywanie badania przesiewowego w celu wykrycia RGK nie jest powszechnie zaakceptowane przez środowisko specjalistów zajmujących się diagnozowaniem i leczeniem chorych na [...]

Do góry