Wytyczne
Ocena zewnątrzwydzielniczej czynności trzustki u dzieci – testy z wykorzystaniem endoskopii.
Stanowisko NASPGHAN
lek. Zuzanna Rybaczek
prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Aleksandra Banaszkiewicz
- Opis badania zewnątrzwydzielniczej funkcji trzustki z wykorzystaniem endoskopii (ePFT)
- Wady i zalety oraz skuteczność i bezpieczeństwo wykonywania ePFT w populacji pediatrycznej
- Schemat wykonywania endoskopowego badania trzustki u dzieci proponowany przez NASPGHAN
Ocena zewnątrzwydzielniczej funkcji trzustki u dzieci stanowi duże wyzwanie dla klinicysty. Dostępne testy można podzielić na pośrednie i bezpośrednie. Poza oceną stężenia elastazy 1 są rzadko wykonywane i trudno dostępne. Bardzo obiecujące wydają się badania wykorzystujące endoskopię, które należą do testów bezpośrednich, są one jednak mało znane. W 2021 roku North American Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition (NASPGHAN) opublikowało stanowisko dotyczące testów oceniających zewnątrzwydzielniczą czynność trzustki z użyciem endoskopii (ePFT – endoscopic pancreatic function test)1. Poniżej przedstawiamy najistotniejsze – według nas – fragmenty wspomnianego dokumentu. Stanowisko to jest uzupełnieniem połączonego raportu NASPGHAN oraz European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition w sprawie oceny zewnątrzwydzielniczej czynności trzustki z 2015 roku2.
Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki
Trzustka jest gruczołem wydzielania zewnętrznego oraz wewnętrznego. Miąższ trzustkowy ma budowę zrazikową, składa się z pęcherzyków wydzielniczych i przewodów wyprowadzających. Pęcherzyki wydzielnicze odpowiedzialne są za produkcję enzymów trawiennych, natomiast przewody wyprowadzające wydzielają wodę i elektrolity. Wszystkie te składniki tworzą sok trzustkowy, który dostaje się do dwunastnicy przewodami Wirsunga i Santoriniego. Sok trzustkowy ma zasadowy charakter, co umożliwia neutralizację kwaśnego soku żołądkowego, a jednocześnie stwarza optymalne warunki do aktywacji w dwunastnicy proenzymów w enzymy, które są niezbędne do prawidłowego trawienia białek, tłuszczów i węglowodanów. Produkcja soku trzustkowego regulowana jest hormonalnie przez cholecystokininę oraz sekretynę. Cholecystokinina indukuje wydzielanie proenzymów, natomiast sekretyna odpowiedzialna jest za stymulację wydzielania wody i wodorowęglanów.
Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki to stan, w którym produkcja enzymów trzustkowych i/lub wodorowęglanów jest niewystarczająca, co powoduje nieodpowiednie trawienie tłuszczów, białek oraz węglowodanów, a w konsekwencji prowadzi do zaburzen...
W populacji dzieci najczęstszą przyczyną zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki jest mukowiscydoza. Pozostałe wrodzone przyczyny, takie jak zespół Shwachmana-Diamonda czy zespół Johanson-Blizzarda, są rzadkością. Do nabytych przyczyn zalicza...
