Meandry psychiatrii
Kliniczne aspekty podatności na nudę
Maria Flakus
Dyskusja nad nudą i podatnością na nudę podejmowana jest przez przedstawicieli wielu dyscyplin – socjologii, filozofii, psychologii. Badania wskazują, że nuda – jakkolwiek postrzegana bywa jako zjawisko powszechne – powiązana może być z objawami psychopatologicznymi. Co więcej, może wpływać także na efekty działań leczniczych podejmowanych w odniesieniu do pacjentów cierpiących na przewlekłe choroby psychiczne.
Celem pracy jest przedstawienie badań nad podatnością na nudę, ze wskazaniem jej związków i objawów psychopatologicznych oraz sugestii dotyczących jej wpływu na efektywność oddziaływań psychiatrycznych i psychologicznych.
Definicja nudy i podatności na nudę
Wydaje się, że nuda to dość powszechnie spotykany stan emocjonalny. Niemal każdy sporadycznie bywa w sytuacjach, w których doświadcza braku zainteresowania, spadku aktywności i poczucia, że absolutnie nic nie jest w stanie przykuć jego uwagi. To stan tak prozaiczny, że często umyka systematycznej refleksji nad jego naturą, genezą i konsekwencjami. W istocie bowiem zauważyć można, że jakkolwiek zjawisko to wydaje się czymś całkiem zwyczajnym i dostępnym doświadczeniu, to do tej pory nie doczekało się ono systematycznej analizy w literaturze naukowej.[1-5]
Znaczenie nudy, szczególnie w kontekście kulturowym, podkreślane było w wielu pracach socjologicznych i psychologicznych już blisko 70 lat temu. Szczególny rozwój badań nad nudą datować można na lata 70. i 80. XX wieku, kiedy to znacząco rozwinęły się metody kwestionariuszowe i psychometryczne.[1] Od tego czasu jest to przedmiot nie tylko rozważań teoretycznych, ale także badań empirycznych. Mimo to naukowa refleksja nad nudą wciąż należy do rzadkości. Szczególnie mało uwagi poświęca się jej aspektom klinicznym, które wydają się ignorowane zarówno przez badaczy, jak i klinicystów.[1-5]
Na przestrzeni lat powstało wiele teorii tłumaczących doświadczenie nudy. W starszych opracowaniach była ona ujmowana jako konstrukt uwarunkowany sytuacyjnie i definiowana jako szczególny stan psychofizyczny, wytwarzający się w sytuacji długotrwałej, monotonnej lub powtarzającej się stymulacji.[1,4,5] Z biegiem czasu zaczęto coraz silniej podkreślać subiektywny wymiar nudy. Wskazuje się bowiem, że w jej wytwarzaniu pośredniczą nie tylko czynniki sytuacyjne, ale również jednostkowe poczucie relatywnie niskiego pobudzenia lub braku satysfakcji, które są wynikiem nieadekwatnej w stosunku do potrzeb jednostki stymulacji środowiskowej.[4,6]
W związku z dychotomicznym postrzeganiem nudy, będącej z jednej strony wynikiem interakcji czynników sytuacyjnych, np. monotonii, powtarzalności, z drugiej zaś – efektem subiektywnej oceny jednostki, a tym samym w pewnej mierze dyspozycją silnie u...
