Teoria i praktyka
Leczenie objawów psychotycznych u kobiet w ciąży
Dr n. med. Małgorzata Urban-Kowalczyk
Stosowanie leków przeciwpsychotycznych może prowadzić do powikłań zarówno we wczesnej ciąży, jak i w okresie okołoporodowym. Ekspozycja w czasie pierwszego trymestru może powodować powstanie wad wrodzonych, w trzecim trymestrze natomiast intoksykację noworodka. Nie można także wykluczyć odległych niekorzystnych skutków dla układu nerwowego. Należy jednak podkreślić, że nieskutecznie leczona psychoza stanowi istotny, czasem zagrażający życiu, czynnik ryzyka dla matki i jej nienarodzonego dziecka.
Przebieg ciąży u kobiet chorych na schizofrenię często wiąże się z większym ryzykiem ze względu na mniej wartościowe odżywianie się, niewystarczającą opiekę prenatalną, a także częstsze używanie tytoniu, alkoholu oraz innych środków psychoaktywnych.[1] Dochodzi zatem do kumulacji czynników mogących negatywnie wpływać na przebieg ciąży oraz zdrowie i dalszy rozwój noworodka.
Zarówno schizofrenia, jak i choroba afektywna dwubiegunowa są związane z częstszymi powikłaniami ciąży, takimi jak nieprawidłowości łożyska, krwotok przedporodowy, stan przedrzucawkowy, niska masa urodzeniowa, upośledzenie wzrostu wewnątrzmacicznego, hipoglikemia u noworodka, niska punktacja w skali Apgar lub martwe urodzenie.[2,3] Mimo wcześniejszych sugestii, że ciąża stanowi pewnego rodzaju czynnik chroniący dla pacjentki, część badaczy nie potwierdza tej hipotezy, sugerując nawet zwiększony odsetek nawrotów choroby w czasie ciąży.[4]
Farmakoterapia
W wyniku analizy stanu zdrowia 576 noworodków, których matki zażywały we wczesnej ciąży leki przeciwpsychotyczne, obserwowano niewielkie, ale istotnie statystycznie zwiększenie ryzyka powstania wad wrodzonych (OR = 1,52 [1,05-2,19], CI 95 proc.). Ryzyko dotyczyło przede wszystkim powstania nieprawidłowości w układzie sercowo-naczyniowym (wady przegrody przedsionkowej lub komorowej). Nie znaleziono jednak zależności z żadnym konkretnym lekiem. Ponadto obserwowano niemal dwukrotne zwiększenie ryzyka cukrzycy ciążowej u matek.[5]
Z kolei inni badacze nie stwierdzili związku między stosowaniem leków przeciwpsychotycznych drugiej generacji (LPIIG) podczas ciąży i zwiększonym ryzykiem malformacji u płodu.[6] Na podstawie analizy 69 przypadków Food and Drug Administration (FDA) w 2011 roku wydała komunikat dotyczący występowania objawów pozapiramidowych i odstawiennych u noworodków urodzonych przez matki stosujące leki przeciwpsychotyczne zarówno pierwszej (LPIG), jak i drugiej generacji (LPIIG). U dzieci opisywano pobudzenie psychoruchowe, wzmożone napięcie mięśniowe, drżenie, dystonie oraz parkinsonizm.[7] Objawy te zwykle miały charakter krótkotrwały i przemijający, ale u jednego dziecka, którego matka przyjmowała fenotiazyny, opisano wzmożone napięcie mięśniowe utrzymujące się przez 10 miesięcy po porodzie.
