Co stosować, by uzyskać efekt terapeutyczny i zminimalizować ryzyko powikłań

Liszaj płaski i zmiany lichenoidalne w jamie ustnej to bardzo podobne klinicznie i niejednokrotnie histopatologicznie jednostki o różnej etiologii. W przypadku zmian lichenoidalnych przyczyna może być uchwytna, natomiast liszaj płaski jest uznany za jednostkę idiopatyczną. Przed podjęciem leczenia należy potwierdzić rozpoznanie kliniczne badaniem histopatologicznym w celu podjęcia prawidłowych działań terapeutycznych.[1] Należy mieć na uwadze, że odsetek metaplazji nowotworowej jest większy w przypadku zmian lichenoidalnych, zatem obowiązuje nas ścisła kontrola tego typu zmian.[2]

Leczenie zmian lichenoidalnych powinno mieć na celu przede wszystkim znalezienie i wyeliminowanie przyczyny. Nie zawsze jednak to się udaje. W literaturze naukowej nie znajduje się odrębnych algorytmów leczenia liszaja płaskiego i zmian lichenoidalnych.

W obu jednostkach należy rozważać następujące czynniki:

1. Stan uzębienia i higiena jamy ustnej – sanacja jamy ustnej we wszystkich przypadkach zmian o typie liszaja płaskiego ma ogromne znaczenie. Kamień nazębny i biofilm bakteryjny wymieniane są pośród potencjalnych czynników etiologicznych. Ważniejsze jest jednak wyeliminowanie wszelkich urazów mechanicznych, wywołanych ostrymi krawędziami zębów, parafunkcjami, źle dopasowanymi protezami ruchomymi itp. Uraz mechaniczny może wywoływać rozprzestrzenianie się wykwitów. To zjawisko nazywa się objawem Köbnera. Błona śluzowa może być drażniona również nieprawidłową techniką oczyszczania zębów i nieodpowiednimi akcesoriami do utrzymywania higieny jamy ustnej. Dlatego niezmiernie istotne jest zalecanie pacjentom z rozpoznaniem liszaja płaskiego czy zmian lichenoidalnych łagodnych past do zębów i delikatnych płukanek do codziennej higieny. Bezwzględnie należy przeprowadzić instruktaż higieny i kontrolować sposób jego realizacji przez pacjenta.

2. Dieta – uraz mechaniczny wywoływany konsystencją spożywanych pokarmów również może wywołać objaw Köbnera. Należy zalecić powstrzymanie się od spożywania twardych pokarmów, takich jak chrupkie pieczywo, tosty, grzanki, suchary, bardzo twarde owoce i warzywa (należy je pociąć na mniejsze kawałki). Istotne jest także wyeliminowanie urazu termicznego i chemicznego. Niektórzy pacjenci preferują bardzo gorące pokarmy i napoje. Temperatura pokarmów i napojów nie powinna być wysoka. Należy również ograniczyć ostre przyprawy i kwaśne produkty spożywcze.[3] Często pacjenci sami je eliminują, ponieważ zaostrzają one dolegliwości bólowe.