Stomatologia interdyscyplinarna
Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – ich znaczenie dla zdrowia jamy ustnej
Lek. dent. Natalia Stefanik1
Dr n. med. Rafał Wiench1,2
Układ pokarmowy, poza podstawowymi zadaniami, jakimi są trawienie i wchłanianie spożytego pokarmu, bierze udział także w ochronie organizmu, stanowiąc jego fizyczną, mikrobiologiczną i immunologiczną barierę. Na powierzchni błony śluzowej przewodu pokarmowego rozwija się mikroflora bakteryjna, która ma bezpośredni kontakt z patogenami i innymi szkodliwymi cząsteczkami, pełniąc tym samym istotną funkcję w ochronie organizmu.
Znanych jest kilkanaście prozdrowotnych bakterii jelitowych, które różnią się między sobą funkcją oraz miejscem występowania w przewodzie pokarmowym. W obrębie naturalnej mikroflory jelitowej znajdują się także bakterie patogenne, które w prawidłowych warunkach oraz w niewielkiej ilości nie stanowią zagrożenia dla organizmu (tab. 1).[1,2]
Mikroorganizmy wchodzące w skład naturalnej flory bakteryjnej regulują ogólne funkcje organizmu poprzez:
- tworzenie biofilmu na powierzchni błony śluzowej jelit dzięki adhezji do ścian jelit, co warunkuje ich stabilizację w danym miejscu oraz chroni przed wypłukaniem,
- hamowanie adhezji patogenów chorobotwórczych,
- immunomodulację, czyli wpływ na odpowiedź nieswoistą i swoistą – humoralną oraz komórkową układu odpornościowego,
- wytwarzanie substancji przeciwbakteryjnych, np. mucyn, bakteriocyn,
- rozkład substancji toksycznych i rakotwórczych,
- syntezę niektórych witamin, np. K, B1, B2, B12,
- udział w procesie trawienia i wchłaniania pokarmu,
- wzrost przyswajalności wapnia i żelaza,
- obniżenie stężenia cholesterolu LDL (ang. low density lipoproteins).[1]
Bakterie probiotyczne
Nazwa probiotyk pochodzi od greckich słów pro bios, czyli „dla życia”. Istnieje wiele definicji probiotyków, z których najczęściej spotykana jest przyjęta w 2002 roku przez organizacje takie jak WHO (World Health Organization) i FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) określająca je jako żywe mikroorganizmy, głównie bakterie (ale także grzyby), bezpieczne do spożycia, gdy są przyjmowane w odpowiednich ilościach.[1-6] Znajdują one zastosowanie zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu wielu chorób ogólnoustrojowych, a także przemyśle żywieniowym. Do najczęściej wykorzystywanych bakterii probiotycznych zaliczamy niektóre bakterie fermentacji mlekowej z rodzaju: Lactobacillus, Bifidobacterium oraz Streptococcus. Właściwości probiotyczne wykazują także drożdże Saccharomyces boulardii (tab. 2).[1,3-7]
Naturalna mikroflora znajduje się przede wszystkim w przewodzie pokarmowym. W jamie ustnej bakterie można znaleźć w ślinie, płytce nazębnej oraz na powierzchni błony śluzowej. W dalszych odcinkach przewodu pokarmowego bakterie te przywierają do ke...
