Program edukacyjny
Dyskurs nad ubytkami tkanek twardych zęba pochodzenia niepróchnicowego
dr hab. n. med. Elżbieta Paszyńska, prof. UMP
lek. dent. Anna Krahel
- Omówienie klinicznej diagnostyki starcia i utraty tkanek zęba
- Przedstawienie typów ubytków w zależności od podłoża etiologicznego, obrazu klinicznego i lokalizacji wraz z odniesieniami na temat zapobiegania i leczenia
- Zwrócenie uwagi na konieczność analizy stanu pacjenta pod względem czynników wewnątrz- i zewnątrzpochodnych
- Znaczenie świadomości wagi problemu i czujności diagnostycznej wśród lekarzy dentystów dla wprowadzenia wczesnego planu profilaktycznego
Zęby, w odróżnieniu od innych części ludzkiego ciała, uważa się za jedne z najbardziej eksploatowanych partii układu kostnego człowieka podczas całego życia. Archeologiczne i antropologiczne analizy ludzkich czaszek z różnych okresów historycznych wykazały, że do utraty tkanek twardych zębów dochodziło zawsze albo na skutek żucia i gryzienia, albo w wyniku procesu próchnicowego zachodzącego w jamie ustnej1.
Etiologia
W trakcie życia człowieka przebiega bardzo powolny, fizjologiczny proces ścierania zębów, zatem utrata ich tkanek na drodze starcia nadal może stanowić problem dla ludzi w każdym wieku2. Proces ten nasila się z upływem lat, jednak przy nieprawidłowej funkcji zębów czy działaniu czynników zewnątrzpochodnych dochodzi do szybszej niż fizjologiczna utraty tkanek na drodze starcia. Trudno wyróżnić jeden czynnik etiologiczny tego procesu. Shaw i Smith fenomen starcia zębów (TW – tooth wear, TSL – tooth surface loss) nazwali triumwiratem procesów znanych jako atrycja, abrazja i erozja, które mimo że mogą występować osobno, częściej rozwijają się razem2. Pod koniec XX w. do typów utraty tkanek niepróchnicowego pochodzenia dołączono ubytki abfrakcyjne (abfrakcja), za które odpowiedzialne mają być nadmierne przeciążenia i naprężenia wzdłuż pionowej osi zęba, lokalizujące się w okolicy przyszyjkowej. W początkowym stadium ścierania zębów atrycja, abrazja i erozja są trudne do rozróżnienia. Dlatego zaleca się używanie poszczególnych terminów dopiero wówczas, gdy jesteśmy pewni przyczyny powstania ubytków, a w przypadkach o niewyjaśnionej etiologii – określenia „starcie zębów”3.
Atrycja
Atrycja fizjologiczna wynika z używania zębów podczas żucia, mowy i połykania. Jest to proces polegający na stopniowym i powolnym ścieraniu się szkliwa oraz zębiny związany z wiekiem. Atrycja niefizjologiczna, na skutek zbyt częstych i silnych kon...
Abrazja
Starcie abrazyjne (abrazja) powstaje na skutek kontaktu zębów z obcym materiałem o podwyższonych właściwościach ściernych. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa abradere oznaczającego ścieranie substancji lub struktury w sposób mechaniczny. Do gener...
