Edukacja
Nadwrażliwość zębiny – wybrane metody leczenia. Przegląd piśmiennictwa
lek. dent. Agnieszka Topolska1
prof. dr hab. n. med. Jolanta Pytko-Polończyk2
- Charakterystyka nadwrażliwości zębiny i jej przyczyny
- Przedstawienie diagnostyki różnicowej
- Znaczenie wykluczenia czynników powodujących odsłanianie zębiny w zatrzymaniu dalszej utraty szkliwa i cementu
- Omówienie wybranych metod leczenia z uwzględnieniem środków do stosowania przez pacjenta w domu oraz w gabinecie
Nadwrażliwość zębiny charakteryzuje się krótkim, ostrym bólem powstałym w wyniku działania bodźców, głównie termicznych, dotykowych, dehydratacyjnych, osmotycznych lub chemicznych na odsłoniętą zębinę, najczęściej w okolicy przyszyjkowej. Tego bólu nie należy jednak mylić z bólem mającym związek z innymi defektami, chorobami zębów czy przeprowadzonym leczeniem zachowawczym1.
Nadwrażliwość to częsty problem w codziennej praktyce stomatologicznej. Około 25-30% populacji dorosłych zgłasza odczuwanie tej dolegliwości. Pojawia się ona na ogół w wieku 20-49 lat, ze szczytem występowania w 4 dekadzie życia (30-39 lat). Częściej występuje u kobiet i najprawdopodobniej łączy się z przywiązywaniem przez nie większej wagi do higieny jamy ustnej niż przez mężczyzn, a co za tym idzie – z regularnym i dłuższym myciem zębów2-4.
Nadwrażliwość występuje najczęściej na powierzchniach policzkowych w okolicy przyszyjkowej, rzadziej na powierzchniach językowych lub żujących zębów stałych5. W większym stopniu dotyka kły i zęby przedtrzonowe niż zęby sieczne i trzonowe. Silniejszą predylekcję w jej kierunku wykazują również zęby szczęki niż żuchwy2,3.
Etiologia i diagnostyka różnicowa
Nadwrażliwość zębiny rozwija się dwuetapowo: początkowo pojawia się odsłonięcie powierzchni zębiny i jej kanalików na skutek usunięcia szkliwa lub cementu korzeniowego, a następnie dochodzi do otwarcia i poszerzenia kanalików zębinowych. Odsłonięcie powierzchni zębiny może być wywołane różnymi czynnikami. Należą do nich m.in.:
- recesje dziąsła
- choroby przyzębia
- zbyt agresywne używanie szczoteczki w trakcie zabiegów higienicznych
- parafunkcje zgryzowe
- działanie elementów protez lub aparatów ortodontycznych na twarde tkanki zęba
- uszkodzenia mechaniczne tkanek twardych (po skalingu, opracowaniu ubytku)
- ubytki próchnicowe i pochodzenia niepróchnicowego
- pęknięcia szkliwa i zębiny.
Niechroniona przez szkliwo zębina jest wówczas podatna na działanie bodźców pochodzących ze środowiska zewnętrznego jamy ustnej3,6.
Istnieje kilka teorii wyjaśniających powstawanie nadwrażliwości zębiny. Wśród nich największą popularnością cieszy się teoria hydrodynamiczna, którą już w XIX w. przedstawił Gysi. Zakłada ona, że pod wypływem zadziałania na zębinę bodźca wyzwalają...
