Wprawdzie głównym obszarem zainteresowania lekarzy dentystów w zakresie badań radiologicznych części twarzowej czaszki są zęby i struktury je podtrzymujące, to jednak pozostałe struktury wchodzące w obręb badania radiologicznego nie mogą być pominięte w opisie. To właśnie stanowi o relatywnie wysokim stopniu trudności radiologii stomatologicznej i szczękowo-twarzowej. Z jednej strony konieczna jest wiedza o patologiach zębopochodnych i metodach leczenia stomatologicznego, a z drugiej strony nie można się obyć bez znajomości zmian patologicznych takich struktur jak stawy skroniowo-żuchwowe, zatoki oboczne nosa, gruczoły ślinowe czy tkanki miękkie głowy i szyi. Z wyżej wymienionych obszarów najbliższe codziennej pracy lekarza dentysty są stawy skroniowo-żuchwowe, gdyż stanowią nieodzowny element narządu żucia, a ich patologie – morfologiczne lub czynnościowe – niejednokrotnie wywierają znaczący wpływ na uzębienie. Tomografia stożkowa na dobre zagościła w gabinetach stomatologicznych i staje się coraz ważniejszym narzędziem obrazowania części twarzowej czaszki^1-3. Z tego względu celem niniejszej pracy jest omówienie roli tomografii stożkowej w diagnostyce stawów skroniowo-żuchwowych. W tym miejscu warto podkreślić, że nie ma jednej uniwersalnej metody obrazowania SSŻ, a np. tomografia magnetycznego rezonansu jądrowego (MR – magnetic resonance) również nie jest pozbawiona wad i nie u wszystkich pacjentów można wykonać takie badanie.

Złożoność anatomiczna SSŻ i sposoby wykonywania badania

Stawy skroniowo-żuchwowe mają złożoną budowę anatomiczną oraz wyjątkową funkcję, gdyż jako jedyne stawy w ludzkim organizmie pracują razem i nie mogą działać oddzielnie. Z tego względu badanie CBCT tylko jednego stawu skroniowo-żuchwowego może nie być miarodajne, gdyż patologie w jednym stawie mogą mieć (a nawet mają) wpływ na przeciwległy staw i nie można go pomijać w ocenie radiologicznej, nawet jeśli nie daje objawów podmiotowych i przedmiotowych. Złożoność anatomiczna SSŻ jest związana z obecnością krążka stawowego (dzielącego staw na dwie jamy), przyczepów krążka, torebki, a także mięśni. Rola CBCT w obrazowaniu SSŻ z konieczności ogranicza się przede wszystkim do elementów kostnych stawów, chociaż pośrednio można diagnozować również pewne patologie tkanek miękkich, które są powiązane z przebudową czy destrukcją kości, bądź też wytwarzają zmineralizowane struktury (np. mięsaki, chrzęstniakokostniakowatość SSŻ), uchwytne w badaniach radiologicznych^2,3.