Schwannoma (neurilemmoma) − nerwiak osłonkowy jest łagodnym nowotworem wywodzącym się z komórek osłonek nerwowych Schwanna, związanym z nerwami czaszkowymi, rdzeniowymi, a także z autonomicznym układem nerwowym¹. Wyjątek stanowią nerw wzrokowy (nervus opticus) i nerw węchowy (nervus olfactorius), które są pozbawione tych osłonek. W obszarze głowy i szyi spotyka się 25-45% omawianych guzów, z czego poniżej 1% w obrębie jamy ustnej. Nowotwór ten bardzo rzadko jest zlokalizowany na języku, ale jest to najczęstsza lokalizacja w obrębie jamy ustnej^1,2. W jamie czaszki zdecydowanie najczęściej występuje w kącie mostowo-móżdżkowym, rozwijając się w nerwie przedsionkowo-ślimakowym, a dokładniej w jednym z nerwów przedsionkowych. Obustronne guzy kąta spotyka się zwykle w nerwiakowłókniakowatości typu 2 (NF-2). Schwannoma rzadziej jest związany z nerwem trójdzielnym, językowo-gardłowym lub błędnym, zaś wyjątkowo z nerwem twarzowym lub podjęzykowym³.

Guz jest na ogół otorbiony, pokryty gładką błoną śluzową, rzadziej owrzodziały i złośliwieje wyjątkowo rzadko. Nowotwór tworzy spoisty, otoczony torebką guz o kształcie kulistym, owalnym i nieregularnym. Na zewnętrznej powierzchni torebki udaje się zazwyczaj znaleźć pasma włókien macierzystego nerwu. Powierzchnia przekroju jest barwy szarawej, może zawierać torbiel, pola wylewów krwi powstałych w różnym czasie, a niekiedy żółtawo zabarwione obszary o zmniejszonej spoistości. Nowotwór rośnie powoli i uciska sąsiadujące z nim obszary. Podział morfologiczno- -histologiczny nerwiaków osłonkowych przedstawia tabela 1. Mikroskopowo można wyróżnić dwa typy utkania: typ Antoni A i Antoni B (tab. 2), które nierzadko są dostrzegalne w obrębie tego samego guza. Niekiedy utkanie nowotworu zawiera melaninę (schwannoma melanocyticum)⁵.

Nerwiak osłonkowy po raz pierwszy został zidentyfikowany przez Virchowa w 1908 roku⁶. Etiologia guza nie jest do końca poznana, chociaż opisywano przypadki powstawania tej zmiany związane z urazem zewnętrznym, przewlekłym drażnieniem czy ekspozycją na promieniowanie jonizujące. Są to jednak hipotezy. Nie odnotowuje się także predyspozycji genetycznej czy predylekcji do płci⁷.

Nerwiaki osłonkowe zwykle obserwuje się jako pojedyncze zmiany, rzadko występują jako guzy mnogie, mogą także wchodzić w skład zespołu Recklinghausena7,8. Tylko 50% nerwiaków osłonkowych ma bezpośredni kontakt z nerwem. W obrębie języka nerwiaki w...