prof. dr hab. Lidia B. Brydak

Obecnie, gdy długość życia znacznie się zwiększyła, osoby starsze należące do grupy podwyższonego ryzyka powinny szczególnie zadbać o swoje zdrowie i szczepić się przeciwko wybranym chorobom zakaźnym. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami World Health Organization (WHO) osoby w wieku podeszłym powinny szczepić się cosezonowo przeciwko grypie, ale również przeciwko niektórym chorobom zakaźnym. Wcześniej nie dysponowaliśmy szczepionkami przeciwko większości chorób zakaźnych. Natomiast zagrożenie, jakie niesie ze sobą infekcja wywołana takimi patogenami, jak: pneumokoki, wirusowe zapalenie wątroby typu A i typu B, odra, świnka, różyczka, tężec, błonica i krztusiec, jest ogromne^1-3.

Spośród wymienionych chorób zakaźnych grypa ze względu na swoją zmienność antygenową stanowi poważne globalne zagrożenie dla zdrowia całej populacji ludzkiej, ale szczególnie dla osób po 65 r.ż. Łączna śmiertelność z powodu grypy i zapalenia płuc powoduje, że choroby te są na 6 pozycji jako przyczyna zgonu osób z tej grupy wiekowej, a na 5 miejscu w przypadku osób starszych⁴. Należy mieć świadomość, że powikłania po każdej chorobie zakaźnej trzeba rozpatrywać w aspekcie nie tylko powikłań zdrowotnych, lecz także wymiernych policzalnych kosztów finansowych, jakie ponosi państwo⁵.

Częstość występowania grypy

Epidemie grypy rejestrowane są co sezon epidemiczny, niemniej choroba ta jest lekceważona i niejednokrotnie mylona z przeziębieniem. Według danych WHO co roku zakażeniu ulega około miliarda ludzi, rejestruje się 3-5 mln ciężkich przypadków grypy i 290 000-650 000 zgonów z powodu powikłań pogrypowych⁶. Eksperci WHO zalecają cosezonowe szczepienia przeciwko grypie jak największej liczby populacji, szczególnie osób z grup podwyższonego ryzyka i pracowników ochrony zdrowia, jako najskuteczniejszy sposób zapobiegania tej chorobie^1,6. Zgodnie z rekomendacjami WHO poszczególne kraje powinny opracować narodowe programy szczepień przeciwko grypie, zwłaszcza dla osób po 65 r.ż.

World Health Organization 11 marca 2019 r. opublikowała Globalną Strategię Grypy na lata 2019-2030, której celem jest ochrona populacji ludzkiej przed zachorowaniem na grypę we wszystkich krajach⁶.

Tabela 1. Dane dotyczące grypy u osób >65 r.ż.

Grypa jest chorobą sezonową, ale ze względu na skutki ekonomiczne, jakie powoduje, oraz planowany budżet kraju niektóre dane przedstawiamy w skali roku. Skutki powikłań pogrypowych należy rozpatrywać nie tylko w aspekcie zdrowotnym, lecz także pod kątem wymiernych, policzalnych kosztów ekonomicznych, włączając w to redukcję wizyt lekarskich, hospitalizacji, badania wysoce specjalistyczne, trwałe niejednokrotne inwalidztwo itp.⁵.

W Polsce w ciągu ostatnich trzech sezonów epidemicznych zarejestrowano od 4 107 077 do 5 337 619 zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę⁷.

W tabeli 1 przedstawiono ostatnie cztery sezony epidemiczne uwzględniające liczby zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę, zapadalność, liczbę przebadanych prób pobranych od pacjentów, liczbę potwierdzeń infekcji grypowej oraz liczbę zgonów osób po 65 r.ż.⁷.

W sezonie epidemiologicznym 2018/2019 do 15 sierpnia 2019 r. zarejestrowano w Polsce 150 zgonów, z czego 78 w populacji osób po 65 r.ż., co stanowi 57,6% ogółu⁷. Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny (NIZP-PZH) w omawianej grupie osób była to największa liczba zgonów od kilku sezonów epidemicznych⁷. Zgodnie z danymi NIZP-PZH w 2017 r. zaszczepiło się zaledwie 7,52% osób po 65 r.ż.⁷.

Gdzie możemy szczepić osoby po 65 r.ż.?

W tabeli 2 wymieniono placówki, w których można szczepić przeciwko grypie osoby po 65 r.ż.

Fakt, że Komitet Doradczy do spraw Szczepień Ochronnych American Committee on Immunization Practices (ACIP) w 2000 r. obniżył wiek osób dorosłych, u których zaleca się powszechne szczepienie, z 65 do 50 r.ż. świadczy o niebezpieczeństwie, jakie niesie infekcja spowodowana przez wirus grypy⁸.

Dlaczego osoby po 65 r.ż. powinny się szczepić przeciwko grypie w każdym sezonie epidemicznym?

Zgodnie z rekomendacjami WHO osoby po 65 r.ż., a nawet młodsze (po 50 r.ż.), są zaliczane do grupy podwyższonego ryzyka i powinny być szczepione co sezon epidemiczny^1,7. Tylko ze względu na wiek ryzyko zachorowania u osób starszych wzrasta dziesięciokrotnie^1,4,8. W tabeli 3 na podstawie przykładowo wybranej literatury przedstawiono argumenty wskazujące na konieczność szczepienia się osób starszych przeciwko grypie^1,4,8-15.

Tabela 2. Placówki, w których powinniśmy uzyskać możliwość szczepienia przeciwko grypie u osoby >65 r.ż. zgodnie z rekomendacjami ACIP^*