Artykuł
Kalendarz szczepień dorosłych
02.11.2022
Szczepionki z bezkomórkowym składnikiem krztuścowym, wysoko skojarzone (tj. 5 w 1 i 6 w 1) są w Polsce odpłatną alternatywą dla preparatów podawanych w osobnych iniekcjach: DTwP, IPV, HBV, HiB. Z raportu MillwardBrown opublikowanego w 2016 roku wynika, że 40-50% rodziców realizuje szczepienia obowiązkowe za pomocą szczepionek 5 w 1 i 6 w 114. Zgodnie z niektórymi badaniami ponad 60% rodziców kupuje szczepionki wysoko skojarzone, z bezkomórkowym składnikiem krztuścowym15. Dane te potwierdzają producenci szczepionek na podstawie wyników sprzedaży wyżej wymienionych preparatów. Do liczby dzieci szczepionych preparatami z bezkomórkowym składnikiem krztuścowym w ramach szczepień zalecanych (szczepionek kupowanych przez rodziców) trzeba dodać liczbę dzieci szczepionych w ramach programu bezpłatnego z powodu przeciwwskazań do podania DTwP i wcześniactwa. W Polsce rodzi się rocznie przedwcześnie ponad 6% dzieci. Należy więc założyć, że nawet około 60% dzieci w Polsce otrzymuje aktualnie szczepionki z bezkomórkowym składnikiem krztuścowym.
W dyskusji na temat optymalnej profilaktyki krztuśca pojawiają się badania na temat polaryzacji odpowiedzi immunologicznej w zależności od rodzaju preparatu stosowanego w ramach szczepienia podstawowego. Autorzy stwierdzili różne drogi odpowiedzi: w przypadku preparatów pełnokomórkowych z przewagą odpowiedzi Th1, w przypadku preparatów bezkomórkowych z dominacją Th2. Sugerują, że może to mieć wpływ na skuteczność podawanych dawek przypominających oraz długofalową ochronę16. Poza tym porusza się również temat zmian antygenowych komórki Bordetella pertussis i inne zagadnienia. Być może informacje te staną się podstawą do poszukiwania nowych preparatów przeciwkrztuścowych. Warto jednak pamiętać, że nawet najskuteczniejszy preparat, aby mógł wpłynąć na epidemiologię krztuśca, musi zostać podany u odpowiednio dużego odsetka populacji. W populacji niemowląt pożądane jest, aby szczepienia były realizowane u ponad 90% dzieci. Znane z historii sytuacje zmniejszenia realizacji szczepień populacyjnych z powodu lęku przed NOP (np. na przełomie lat 70. i 80. XX wieku w Wielkiej Brytanii) pokazały, jak negatywny wpływ mają one na epidemiologię choroby.
Analizując zatem obecne zalecenia, przedstawione dane epidemiologiczne dotyczące krztuśca w Europie i Polsce oraz dostępne dane na temat reaktogenności i skuteczności szczepionek, wydaje się w pełni uzasadnione dążenie do zmiany programu bezpłatnych szczepień w Polsce. Stosowanie preparatów bezkomórkowych daje szansę na zwiększenie zaufania do szczepień, co w obecnych czasach – coraz głośniejszych i bardziej agresywnych ruchów antyszczepionkowych – wydaje się niezmiernie istotne. Wprowadzenie preparatów wysoko skojarzonych ułatwiłoby również realizację szczepień zalecanych. Na pytanie, czy w Polsce zasadne jest wciąż stosowanie pełnokomórkowej szczepionki przeciw krztuścowi, czy może przyszedł czas na zmianę na preparaty bezkomórkowe, należy odpowiedzieć, że w przypadku większości polskich dzieci zamiana ta już się dokonała. Umieszczenie bezkomórkowej, wysoko skojarzonej szczepionki w bezpłatnym programie szczepień pozwoli jednak na wyrównanie nierówności społecznych.
Artykuł opublikowany w „Wydaniu Specjalnym Pediatrii po Dyplomie ” 2021; str. 5-9
